ΔΙΑΛΕΞΗ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΕΛΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Η περίπτωση του Κυριάκου Κυριακίδη είναι κατά τη γνώμη μου μοναδική για τον ελληνικό χώρο και μόνο με τη δραστηριότητα του Alvar Aalto στη Φινλανδία μπορεί να συγκριθεί τηρουμένων των αναλογιών βεβαίως। Πρόκειται για ένα αρχιτέκτονα που τα έργα του δεν ξενίζουν. Δεν τα αισθάνεται κανείς μακριά από την καθημερινότητά του. Δεν αισθάνεσαι ότι τα περιτριγυρίζει ο μύθος ή η υπεροψία του δημιουργού τους. Απεναντίας. Αισθάνεσαι ότι πρόκειται για αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Γιατί όμως αυτό;

Κατ' αρχήν γιατί ένα μεγάλο ποσοστό νέων έως και μεσήλικων τώρα πια ανθρώπων έχει γεννηθεί μέσα σε αυτά, έχει γεννήσει ή έχει εμπειρίες μέσα σε αυτά.
Δεύτερον, γιατί όλα τα κτίρια τα οποία έχει σχεδιάσει και στα οποία έχει δώσει ζωή ο κύριος Κυριακίδης ταυτίστηκαν με την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό της χώρας από το 1975 και μετά. Ειδικότερα, στον τομέα της υγείας, τόσο πριν το 1983 όσο και μετά από την θέσπιση του ΕΣΥ και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας περίθαλψης, δύσκολα θα βρεθεί κτίριο υγείας, δημόσιο ή ιδιωτικό το οποίο να μην έχει περάσει σε κάποιο στάδιο του από τα χέρια του Κυριάκου Κυριακίδη. Από την Δράμα και τις Σέρρες μέχρι την Καλαμάτα, τη Ρόδο και τη Λευκωσία, όλοι έχουμε σταθεί μπροστά σε κάποιο από τα νοσοκομεία του. Είναι πιθανόν να μας εξέπληξαν, γιατί τα ταυτίσαμε με μια τακτοποιημένη εικόνα μέσα στην άναρχη ελληνική επαρχία, πιθανότατα και να χρειάστηκε να τα επισκεφθούμε, και τότε η έκπληξη να ήταν και στην οργάνωση της παροχής υπηρεσιών που στέγασαν, πιθανότατα και σε μερικούς ειδικούς όπως εμάς να έκαναν και αρνητική εντύπωση, λόγω των κακοτεχνιών της κατασκευής και της κακής τους συντήρησης. Το βέβαιο είναι όμως ότι σε κάθε περίπτωση ταυτίστηκαν με την Αλλαγή του τόπου: με προβλήματα, θυσίες και καθυστερήσεις ίσως αλλά σίγουρα με μεγάλη δόση εκσυγχρονισμού και αλλαγής
Το ίδιο συνέβη και με τον εκσυγχρονισμό της ιδιωτικής κλινικής. Το στίγμα του κυρίου Κυριακίδη είναι ανεξίτηλο σε όλη την ελληνική και κυπριακή επικράτεια.
Όμως το έργο του κυρίου Κυριακίδη δεν σταματά στο επίπεδο της κτιριακής υποδομής των μονάδων υγείας. Από το νοσηλευτικό και το ιατρικό προσωπικό μπορεί εύκολα κανείς να αντλήσει εμπειρίες που αποδεικνύουν τη μοναδικότητα του αρχιτέκτονα αυτού. Ποσοτικά, οι εμπειρίες αυτές μεταφράζονται σε άπειρες ώρες συζητήσεων και ανταλλαγής απόψεων πάνω στη λειτουργία και την οργάνωση της ζωής μέσα στα κτίρια περίθαλψης. Ποιοτικά, οι εμπειρίες αυτές έχουν αποτυπωθεί πάνω σε εκατομμύρια μέτρα επάλληλων διαφανειών και χιλιάδων τροποποιήσεων και βελτιώσεων των σχεδίων, όχι μόνο της αρχιτεκτονικής αλλά και της στατικής και της η/μ μελέτης. ΄
Το έργο όμως του γραφείου Κυριακίδη δε σταματά στα κτίρια υγείας. Αυτά, θα μπορούσαμε να πούμε με ευκολία πως είναι που ταυτίζονται με τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας και ως εκ τούτου αποτελούν δημόσια παρακαταθήκη για το παρόν και το μέλλον της χώρας μας. Πέραν όμως αυτών, το αρχιτεκτονικό έργο του διανθίστηκε το μισό περίπου αιώνα εξοντωτικής δουλειάς από όλων των ειδών τα αρχιτεκτονήματα: κτίρια γραφείων, καταστήματα, τράπεζες, ιδιωτικές κατοικίες, εργολαβικές πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, σχολεία, εργοστάσια και ό,τι άλλο δύναται να μελετήσει αρχιτέκτονας.
Θα ήταν παρακινδυνευμένο σε μια τόσο μικρή παρουσίαση να θελήσω να περιγράψω και την κοινωνική δράση του ζεύγους Κυριακίδη, αυτό θα απαιτούσε ακόμα μια έρευνα που δεν είμαι σε θέση να κάνω εδώ.
Σας προτρέπω όμως όλους ανεπιφύλακτα να έρθετε στην Διάλεξη. Είναι ίσως η μόνη ευκαιρία για να αισθανθείτε πόσο κοντά μας είναι η δραστηριότητα ενός τόσο σημαντικού αρχιτέκτονα. Πόσο κοντά ή μέσα στο έργο του έχουμε ζήσει. Δεν πρόκειται για μια ακόμα βεντέτα του χώρου. Και είμαι βέβαιος πως δεν πρόκειται να αναλωθεί στο να μας παρουσιάσει και να μας εκφράσει το πόσο του αρέσουν τα έργα του. Το έχουμε ζήσει άλλωστε πολλές φορές από Έλληνες συναδέλφους και ειλικρινά, δεν θα άξιζε να χάσουμε χρόνο για κάτι τέτοιο. Η εμπειρία Κυριακίδη είναι να μπει κανείς στον τρόπο που δουλεύτηκαν και δουλεύονται ακόμη όλα αυτά τα έργα. Να δει κανείς τη σχέση του αρχιτέκτονα με τον χρήστη, του αρχιτέκτονα με τον ιδιοκτήτη, του αρχιτέκτονα με τους συνεργάτες του. Και βέβαια να καταλάβει κανείς την κόκκινη γραμμή, πως δηλαδή, παράλληλα με όλα αυτά, ο αρχιτέκτονας υπηρετεί το έργο του ως εικαστικό γεγονός.

Αν με κάνεις δήμαρχο; μα τότε θα γίνω ο καλύτερος διαχειριστής του δημοσίου χώρου της πόλης μου!

Δεν υπάρχει πιο ευγενικός και ύψιστος στόχος για ένα νέο δήμαρχο από το να αποδώσει όσο περισσότερο δημόσιο χώρο μπορεί στον πεζό δημότη. Η επιτυχία αυτού του στόχου είναι ποσοτικά και ποιοτικά μετρήσιμη. Ιδού μερικά μέτρα που μπορούν βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να αποδώσουν επιφάνειες στους πεζούς συμπολίτες μας:
Βραχυπρόθεσμα: Ο Δήμος προμηθεύεται παγίδες τροχών σαν αυτές που χρησιμοποιούνται για δεκαετίες στην Ευρώπη προκειμένου να ακινητοποιούν αυτοκίνητα παρκαρισμένα παράνομα! Κοστίζουν περί τα 30-50 ευρώ και το κόστος αγοράς και χρησιμοποίησής τους αποσβένεται αυτόματα την πρώτη φορά. Δεν χρειάζεται κανείς ούτε καν να τις μαζεύει. Με ένα πρόστιμο 100-150 ευρώ, δίνουμε τα 30 για το κόστος της παγίδας και ο παράνομος οδηγός παίρνει το κλειδί, τη βγάζει μόνος του κρατώντας τη ως ενθύμιο!
Στόχος: Εντός μήνα να διπλασιαστεί η ταχύτητα κίνησης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και να απελευθερωθούν τα πεζοδρόμια και οι διαβάσεις πεζών και ΑΜΚ σε όλη την πόλη!

Μεσοπρόθεσμα: Δημιουργούνται και βγαίνουν στο δρόμο συνεργεία από εργατοτεχνίτες, κηπουρούς, ηλεκτρολόγους, καθαριστές. Έργο: να καθαρίζουν από όλα τα εμπόδια και να παραδίδουν συντηρημένη σε χρήση μία συγκεκριμένη δημοτική έκταση κήπου, αλσύλλιου, πεζόδρομου, πεζοδρομίου. Ως εμπόδια νοούνται ένα σπασμένο τοιχαλάκι περίφραξης, ένας θάμνος ακούρευτος που εμποδίζει την οπτική επαφή, η έλλειψη φωτισμού σε ένα σημείο πλατείας, μία υποχώρηση του πεζοδρομίου ή ένα χαντάκι όμβριων που είναι κίνδυνος!
Στόχος: Να ξανά-αισθανθεί ο Πολίτης ασφαλής μέσα στο Δημόσιο Χώρο.

Μακροπρόθεσμα: Ο Δήμος ανακτά τη διαχείριση του Δημόσιου χώρου. Δρόμοι, πεζοδρόμια, πλατείες, κήποι, πάρκα υπόκεινται σε μία Ενιαία Αρχή η οποία αποτυπώνει σε κάθε σημείο: δίκτυα, αστικό εξοπλισμό, χρήσεις, είδος επιφανειών, φύτευση… Κατόπιν, αδειοδοτεί κάθε χρήση (πέρασμα καλωδίων, χρήση δημοσίου χώρου από περίπτερα, καφετέριες, κλπ.) εισπράττει το αντίστοιχο ενοίκιο και εγγυάται την συντήρηση του χώρου. Το μέτρο λειτουργεί θαυμάσια με αυτοχρηματοδότηση. Θα αποτελέσει στο μέλλον ένα κτηματολόγιο δημοσίου χώρου που λείπει παντελώς από την νέο-ελληνική πραγματικότητα.
Στόχος: Η διαρκής συντήρηση του Δημοσίου χώρου που ταυτίζεται με την εικόνα της πόλης.

Αποτέλεσμα των παραπάνω ενεργειών; Θα επιτρέψουν στον πολίτη να επανακτήσει το Δημόσιο Χώρο που του ανήκει. Θα αλλάξει τη σχέση του με τον συμπολίτη του. Και θα δημιουργήσει νέες συνθήκες ασφάλειας. Αντί ολίγων αστυνομικών, όλοι οι πολίτες στο δρόμο!

Από την Καθημερινή του Σαββάτου १३ Μοεμβρίου 2010

Σχόλιο για την αθλιότητα της Ομόνοιας!

Δεν είναι πρώτη φορά που στην Ελλάδα θέματα ουσίας υποβαθμίζονται και αναλώνεται η πολιτική συζήτηση σε μια ατέλειωτη συζήτηση περί αισθητικής και στυλ!
Το ίδιο συμβαίνει δυστυχώς και με τη διαμόρφωση της πλατείας ομονοίας. Η πλατεία αυτή έχει περάσει διάφορες φάσεις ενώ φαίνεται πως το καθοριστικό κάθε φορά γεγονός στην ιστορία της έχει να κάνει με τη συγκοινωνιακή της υπόσταση, την εξυπηρέτηση δηλαδή των περαστικών που περνούν όλο το εικοσιτετράωρο από το σταθμό της. ΗΣΑΠ και Μετρό διέρχονται της πλατείας και μεταφέρουν χιλιάδες αθηναίους καθημερινά. Παραθέτοντας μια σειρά εικόνων, από τις προπολεμικές καμινάδες δωρικού ρυθμού, στο σιντριβάνι του Ζογγολόπουλου, μετά στο δρομέα του Έβερτ και σήμερα πάλι, μετά τη διέλευση του μετρό, στο τσιχλο-πλακόστρωτο (=πλάκες πεζοδρομίου στολισμένες με χιλιάδες τσίχλες) της Μπακογιάννη, καταλαβαίνουμε βεβαίως πως δεν είναι ούτε το πράσινο που μας λείπει, ούτε ο περίπατος, ούτε η κακή μας και η ψυχρή μας μέρα! Εκείνο που μας λείπει είναι επιστημονική τεκμηρίωση.
Κάτω από την πλατεία, υπάρχει ένας χαμηλοτάβανος χώρος (που με το ζόρι αναπνέεις) στον οποίο καθημερινά, σε όλες τις ώρες της μέρας, περπατά ή και τρέχει εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, πολλοί περισσότεροι από αυτούς που ακριβώς από πάνω λιάζονται εν μέσω τροχοφόρων, τις μέρες που έχει καλό καιρό… Άρα προς τι το μίσος; Το πρώτιστο θέμα που θα είχε να λύσει κάθε αρχιτέκτονας που σέβεται τον εαυτό του θα ήταν να βρεθεί ικανός χώρος με ικανό ύψος και αερισμό για τους ταλαίπωρους αρουραίους του υπογείου! Μήπως λοιπόν εδώ βρίσκεται και η λύση του προβλήματος; Μήπως δηλαδή παρά να ασχολούμαστε με την αισθητική της πλατείας εν μέσω τροχοφόρων δεν έχουμε παρά να ανατινάξουμε την πλατεία και να αφήσουμε τους χιλιάδες κατάκοπους «αρουραίους» να πάρουν αέρα; Και εν μέσω βιοκλιματικής εφορείας να κατασκευάσουμε μία πρωτοποριακή καθ’ όλα πράσινη αλλά και διάτρητη στέγη για τον μεγαλύτερο σταθμό τρένου της χώρας;

Υποψιάζομαι πως ο Δήμαρχος ή ο πολιτικός που θα υποσχεθεί και θα δρομολογήσει ένα τέτοιο ρηξικέλευθο έργο, θα τον ευγνωμονούν εκατομμύρια εργαζομένων πολιτών αυτής της χώρας… Ε, ας βρεθεί και κάποιος να τον κατηγορήσει γιατί δεν θα μπορεί να λιάζεται εν μέσω τροχοφόρων!

Ο Δήμαρχος Αθηναίων με τον ένα και οι λοιποί δήμαρχοι των λοιπών δήμων με τους 66

Παραθέτουμε για διευκόλυνση ένα απλό πολιτικό χάρτη της Αθήνας. Δεν χρειάζεται κανείς ειδικές γνώσεις για να καταλάβει τη δυσαναλογία της έλλειψης ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων του Βορειοδυτικού τμήματος της πόλης σε σύγκριση με αυτών της Νοτιοανατολικής. Η δυσαναλογία αυτή επιδεινώνεται με την έλλειψη μεγάλων περιφερειακών οδών που θα διευκόλυναν την κίνηση των τροχοφόρων και ακόμα περισσότερο με την θέση της Εθνικής Οδού ΠΑΘΕ η οποία εξακολουθεί σε ένα μεγάλο βαθμό να εξυπηρετεί το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των μεταφορών μεταξύ βορείου και νοτίου Ελλάδος!

Με αυτά στο νου και χωρίς περισσότερη επιχειρηματολογία (είναι αλήθεια τόσο αυτονόητο) προκαλούμε τους υποψηφίους δημάρχους μας να μας πουν τι πρόκειται να κάνουν για να ξαναφέρουν μία ισορροπία και συνοχή στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα της Αθήνας

Προσωπικά πιστεύω πως η μοναδική λύση είναι η διεκδίκηση μέρους του αεροδρομίου του Ελληνικού προκειμένου να εξαγοραστούν (να απαλλοτριωθούν) οικοδομικά τετράγωνα στη Βορειοδυτική Αθήνα (= Η Αθήνα της δυτικής πλαγιάς των Τουρκοβουνίων, των Σεπολίων, του Κολωνού και της Ακαδημίας Πλάτωνος).

Η Αθήνα, με αυτόν ή με άλλον δήμαρχο, οφείλει να διεκδικήσει τμήμα του πρώην αεροδρομίου! Δεν είναι δυνατόν να ακούμε καθημερινά τους δημάρχους Αλίμου, Αργυρούπολης, Ελληνικού και Γλυφάδας για το τι διεκδικούν από την έκταση (και έχουν σε πολλές περιπτώσεις και ατύπως καταλάβει τμήματα αυτής) τη στιγμή που οι συγκεκριμένοι δήμοι δεν είναι σε θέση να συντηρήσουν ούτε το υφιστάμενο, εντός των ορίων των δημοτικών τους αρχών, πράσινο! Πρόκειται για αισχρούς πολιτικάντηδες που ακόμα και τον Εθνικό κήπο των 90 στρεμμάτων να είχαν να συντηρήσουν, παρατημένος θα ήταν! Δεν τους λείπει δηλαδή το πάρκο των 6000 στρεμμάτων (66 φορές ο εθνικός κήπος!!!!!!!). Σοβαρότητα Κύριοι!

Ένας χρόνος από την ίδρυση του Υπουργείου Περιβάλλοντος

Κλείνουμε σήμερα ένα χρόνο από την ίδρυση του πλέον αναμενόμενου και πολυπόθητου Υπουργείου της μεταπολίτευσης: του Υπουργείου περιβάλλοντος. Με την πρώτη του Υπουργό, Τίνα Μπιρμπίλη, το υπουργείο αυτό συγκέντρωσε τα βλέμματα όλων των φορέων που τόσα χρόνια θεωρούσαν πως η προστασία του περιβάλλοντος περνούσε αναγκαστικά από το διαχωρισμό του από την κατασκευή Δημοσίων Έργων.
Στα θετικά της ίδρυσης, η παρουσία μιας νέας Υπουργού με έντονη προσωπικότητα και της Ειδικής Γραμματέως Περιβάλλοντος κύριας Καραβασίλη της οποίας η ανιδιοτελής δράση όλα τα προηγούμενα χρόνια την ταύτισαν με το αντικείμενο το οποίο της ανατέθηκε.
Ένα χρόνο μετά, αναρωτιέμαι εάν δεν θα ήταν καλύτερα το όραμα ίδρυσης να είχε παραμείνει όραμα. Γιατί στην πράξη δυστυχώς βρισκόμαστε ακόμα στο απόλυτο μηδέν. Και αυτό θα ήταν πιο ελαφρύ εάν το παράπονο ήταν για αυτά που δεν έγιναν. Δυστυχώς όμως ατυχοί είναι αυτά που έγιναν.
Μια λίστα από θέματα γύρω από το περιβάλλον, τη χωροταξία και την ενέργεια αποδεικνύουν τα λεγόμενά μας.
1. Ο Ασωπός ποταμός. Βρίσκεται ακόμα στην ίδια άθλια κατάσταση που βρισκόταν και πριν ένα χρόνο. Κανένας από τους υπεύθυνους της ρύπανσης δεν έχει πληρώσει και κανένας δεν προβλέπεται να πληρώσει. Το ποτάμι (που εν τω μεταξύ επιθεωρήθηκε πολλαπλώς από άξια σώματα επιθεωρητών περιβάλλοντος) θα απορυπανθεί με ελληνικά ή ευρωπαϊκά κονδύλια (ανύπαρκτα ακόμα βεβαίως) και οι υπεύθυνοι της ρύπανσης ακόμα θα αναζητούνται…
2. Η νομιμοποίηση των Ημιυπαιθρίων. Μετά την πομπώδη άρνηση του ΠΑΣΟΚ να προσυπογράψει το νόμο Σουφλιά, το νέο υπουργείο προχώρησε στην σύνταξη και τελικά ψήφιση ενός νέου νόμου ο οποίος τακτοποίησε (sic) πολύ μεγαλύτερες και αισχρότερες παρανομίες. Για μεν τα σπίτια, το μέτρο (επρόκειτο για 10-15 τετρ. μέτρα ανά διαμέρισμα ή περίπου υπέρβαση του 20% της νόμιμης δόμησης) επεκτάθηκε σε Δώματα, σε πατάρια και σοφίτες, σε κλειστές πιλοτές, σε Υπόγεια (επιπλέον 40-50% της νόμιμης δόμησης). Για άλλα επαγγελματικά κτίρια, εκτός των παραπάνω, το μέτρο συμπεριέλαβε και Τεχνικούς Ορόφους Εγκαταστάσεων (για μια ιδιωτική κλινική 10000 τετρ. μέτρων αντιστοιχεί περίπου σε 1500 τετρ. μέτρα), πολλαπλούς υπόγειους ορόφους που από χώροι στάθμευσης έχουν μετατραπεί ή μετατρέπονται τώρα σε κύριους χώρους, ακόμα και αν με τον τρόπο αυτό τα κτίρια στερούνται παντελώς στάθμευσης. Αυτό ονομάστηκε τακτοποίηση και έφερε τα πάνω κάτω στην οικοδομή.
Για να καταλάβετε το μέγεθος της απάτης, εάν πάρετε μία κλινική από αυτές που συναντάμε στα βόρεια ή στα νότια προάστια και υπολογίσετε τι αξίας οικόπεδο θα χρειάζονταν για να κτιστούν κανονικά τα νομιμοποιημένα υπόγεια (3.000, 5.000 τετρ. μέτρα κλπ.) που μετατρέπονται σε κύριους χώρους θα εκπλαγείτε. Επιφάνειες για τις οποίες θα έπρεπε να αγοραστούν οικόπεδα αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ ( για 1000 τετρ. μέτρα στο Μαρούσι θα έπρεπε να αναζητηθεί οικόπεδο 1500 τετρ. μέτρων αξίας τουλάχιστον 3-4.000.000 ευρώ)νομιμοποιούνται με λίγες χιλιάδες ή εκατοντάδες ευρώ (250.000 ευρώ για 1000 τετρ. μέτρα)… Το περιβάλλον, με την εντατικοποίηση της χρήσης του κτιρίου που συνεπάγεται πήγε πολύ απλά περίπατο…
3. Τα μεγάλα έργα της πρωτεύουσας και τις συμπρωτεύουσας. Εδώ πρόκειται για πραγματικές ασυναρτησίες. Οι επεκτάσεις του μετρό της Αθήνας και η κατασκευή του μετρό στη Θεσσαλονίκη μετρούν ήδη δυο χρόνια καθυστέρησης. Το τραμ πάει από το κακό στο χειρότερο, το κέντρο της Αθήνας έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Αντί αυτού; Μέγας ποδηλατό-δρομος Κηφισιά – Φάληρο – Γλυφάδα, μονοδρόμηση Πατησίων – Αχαρνών, πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου, Τραμ παντού…
4. Η κατάσταση των κτιρίων του κέντρου απαξιώνει πλήρως ολόκληρες συνοικίες (βλέπε Μεταξουργείο, Ομόνοια, κλπ.)… Για τα κτίρια, παρόλη την έλλειψη νόμου υποχρεωτικής συντήρησης που θα τα καθιστούσε τουλάχιστον βιώσιμα, θεσπίζονται κίνητρα για την ενεργειακή τους αναβάθμιση…
5. Μεγάλα κτίρια που κατασκευάστηκαν για τη μεταφορά υπουργείων και που θα επέφερε άμεσα τεράστιες οικονομίες λειτουργικών εξόδων είναι ακόμα άδεια (Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Εργασίας) με τελείως ευτελής και ανόητες δικαιολογίες.
6. Ο προγραμματισμός για τις επεκτάσεις της Αττικής οδού που θα έδινε μια ακόμα ανάσα στην κυκλοφορία από και προς το κέντρο πάει όλο και πιο πίσω…

Το χειρότερο όμως όλων. Καμία ουσιαστική μελέτη γύρω από αυτά που ανακοινώνονται. Εξαγγελίες σαν αυτή για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου ή την μονοδρόμηση Πατησίων-Αχαρνών θα περίμενε κανείς να είναι πολύ μελετημένες. Απεναντίας… πρόκειται για σχεδιασμούς που μετράνε 10ετίες και οι μελέτες τους παραμένουν ανύπαρκτες. Όλα αυτά είναι δείγματα του ιδίου και απαράλλαχτου κράτους που τόσα χρόνια μάθαμε να αναγνωρίζουμε, όχι από τις αρετές του αλλά από τις διαστροφές του και την αθλιότητά του. Αυτό ήταν το Υπουργείο που οραματισθήκαμε; Καλύτερα να έμενε στο όνειρο και τη φαντασία…

Χάρης Σαββίδης, αρχιτέκτων δ।p.l.g.

Εικονογράφιση Στέφανος Σαββίδης

Απαιτούμε την επιστροφή στο Δήμο της συνολικής διαχείρισης του δημόσιου χώρου

του Χάρη Σαββίδη, αρχιτέκτονα d.p.l.g., μέλος της Δ.Ε. της Δράσης.

Δημόσιος χώρος μιας πόλης είναι αυτός που προσδιορίζεται από τα εξωτερικά όρια της πόλης και τα όρια των ιδιωτικών (ή και κρατικών) ιδιοκτησιών μέσα σε αυτή. Ο δρόμος από πρόσοψη σε πρόσοψη (πεζοδρόμια και οδόστρωμα), μια πλατεία με τα πλακόστρωτα, τους κήπους, τα προκήπια και τους χώρους εναπόθεσης τραπεζο-καθισμάτων, μια πλαζ και όλος ο αιγιαλός που είναι μέσα στα όρια ενός δήμου είναι και αυτά δημόσιος χώρος. Ο τόπος αυτός, αν και δεν περιγράφεται σε κάποιο συμβόλαιο ιδιοκτησίας (δεν υπάρχει δηλαδή ιδιοκτήτης με την νομική έννοια του όρου), αποτελεί τον γεωμετρικό τόπο (το πεδίο) δράσης και ευθύνης του Δήμου προς όφελος των πολιτών του.

Σήμερα ο Δημόσιος Χώρος παρουσιάζει μία εικόνα εξαθλίωσης που οφείλεται αποκλειστικά στην μη ύπαρξη υπεύθυνου φορέα συνολικής διαχείρισης του. Η εξαθλίωση έχει απλώς συνένοχους, δεν έχει κατονομασμένους ένοχους. Και αυτό προκαλεί.

Εάν χωρίσουμε και εστιάσουμε σε μία «φέτα» δρόμου, μπορούμε να διακρίνουμε τις δράσεις πολλών φορέων και ιδιωτών।

Στο πεζοδρόμιο:
Εμπόδια για προσωπική χρήση ή κράτηση θέσης αυτοκινήτου, καταπάτηση χώρου από περίπτερα ή άλλα καταστήματα, τοποθέτηση πινακίδων, εμποδίων για παρκάρισμα, σκουπιδοτενεκέδων, φωτιστικών, φαναριών κίνησης, αφισών, στάσεων λεωφορείων, στύλων στήριξης κατασκευών, στήριξης ηλεκτροκίνησης τρόλεϊ και τελευταία τραμ, άτακτη και κακοκουρεμένη φύτευση (πόσο δύσκολο να σκεφτεί κάποιος αρμόδιος ότι τα δέντρα μέσα στην πόλη τα «σταυρώνουμε» πάνω από τα κεφάλια των πεζών), βουλωμένες υδρορροές, κλπ।

Στο δρόμο:
Νησίδες χωρίς ενιαίο ύψος ή μορφή ή διαβάσεις πεζών με ομοιόμορφο σημείο καθόδου ή αναμονής, άσφαλτος σε αθλία κατάσταση επικίνδυνη για τη διάβαση πεζών, άναρχη στάθμευση ακόμα και σε δρόμους υψηλής κυκλοφορίας, κατασκευή στάσεων λεωφορείων πάνω στο οδόστρωμα από υλικά χωρίς τις απαραίτητες ιδιότητες για βαριά χρήση με αποτέλεσμα να είναι επικίνδυνες για τους περαστικούς, κλπ। κλπ.

Κάτω από το δρόμο:
Δίκτυα παντός τύπου χωρίς κανένα γενικό σχεδιασμό και χωρίς πρόνοια για την κατάσταση της επιφάνειας πεζοδρομίου και οδοστρώματος μετά την κατασκευή τους, βουλωμένα φρεάτια ομβρίων που κάθε χρόνο ψάχνουμε να βρούμε τον αρμόδιο για να τα καθαρίσει, βουλωμένοι υπόνομοι με ταλαιπωρημένα καπάκια, ταλαιπωρημένα κράσπεδα από παντός είδους δίκτυα και εγκαταστάσεις….

Πάνω από το δρόμο:
Κλιματιστικά απλωμένα που στάζουν δίκην μπουγάδας νοικοκυράς, φωτιστικά, άλλοτε αναρτημένα από συρματόσχοινα από τις προσόψεις ιδιωτικών κτιρίων (!!) και άλλοτε σε στύλους πακτωμένους στα πεζοδρόμια και ρημαγμένους τις περισσότερες φορές είτε από αφισοκόλληση είτε από παλιά τρακαρίσματα αλλά που ποτέ δεν αποκαταστάθηκαν από τους φταίχτες (Δυστυχώς στην Ελλάδα οι ασφαλιστικοί οργανισμοί των τροχοφόρων δεν αποζημιώνουν και το Δημόσιο για ζημιές επί του δρόμου ή του εξοπλισμού των πεζοδρομίων)…

Ζητάμε λοιπόν, η διαχείριση όλης αυτής της ασέλγειας φορέων και ιδιωτών επί του δημοσίου χώρου να περιέλθει σε εντεταλμένα νομικά πρόσωπα από το Δήμο.

Το σενάριο είναι απλό. Ο Δήμος μοιράζει τον Δημόσιο χώρο που βρίσκεται μέσα στα όριά του με κάποιο τρόπο (πχ. ανά 150 μέτρα οδού, ανά τρία τετραγωνικά οικοδομικά τετράγωνα, ανά οδό, κλπ.) σε εταιρείες (ιδιωτικές ή δημόσιες ή ΜΚΟ ή αστικές εταιρείες πολιτών) οι οποίες θα έχουν την εξής εργασία:

1. Τοπογράφηση του Δημόσιου χώρου που τους ανατίθεται στην κάθε του λεπτομέρεια, πάνω από το έδαφος και κάτω από αυτό. Είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα ενός εθνικού κτηματολογίου στο οποίο η κάθε εταιρεία που παρεμβαίνει στο δημόσιο χώρο θα πρέπει να αναφέρεται και στο τέλος να παραδίδει σχέδια αναθεώρησής του.
2. Μελέτη των εργασιών αποκατάστασης του συνόλου του χώρου και προϋπολογισμός των εργασιών αυτών (αποκατάσταση κρασπέδων, οδοστρώματος, πλακόστρωτων, φύτευσης, αγωγών ομβρίων, υδρορροών κτιρίων, φωτισμού, αστικών «επίπλων» (άκυρης μετάφραση δυστυχώς του γαλλικού όρου furniture urbaine), κάδων απορριμμάτων και ανακυκλωμένων αντικειμένων, κλπ.
3. Επιστασία και διευκόλυνση των υπηρεσιών του Δήμου ή των ιδιωτικών φορέων που ενεργούν σε διαρκή βάση μέσα στα όρια αρμοδιότητάς της (υπηρεσία καθαριότητας, υπηρεσίες πρασίνου, κλπ.)
4. Επιβολή προστίμων ή συγκέντρωση προστίμων για τη μη τήρηση του σχεδίου και των προδιαγραφών του δημοσίου χώρου από οποιονδήποτε (ΔΕΚΟ, τηλεπικοινωνιακοί φορείς, ιδιώτες, ταχυδρομεία, περίπτερα, εμπορικά καταστήματα, κλπ.)

Για όλα τα παραπάνω οι εταιρείες αυτές πρέπει να έχουν έσοδα. Τα έσοδα αυτά θα προέλθουν. Από την αποζημίωση της κατάληψης χώρου από όλους τους ενδιαφερόμενους. Οι ΔΕΚΟ προκειμένου να διατηρούν δίκτυο εντός του χώρου αυτού, οι καταστηματάρχες, προκειμένου να καταλαμβάνουν χώρο πεζοδρομίου ή άλλο, οι συγκοινωνίες προκειμένου να εγκαθιστούν (κερδίζοντας πολλές φορές και από διαφημίσεις) στάσεις ΜΜΜ, όλοι δηλαδή αυτοί που έχουν κάθε λόγο να πουλούν με τη σειρά τους τις υπηρεσίες που προέρχονται από κατάληψη δημόσιου χώρου.

Θα είναι ένα μέτρο αυτοχρηματοδοτούμενο, μπορεί να εφαρμοστεί από σήμερα και δεν απαιτεί ούτε ένα κρατικό ευρώ.

Τέλος θα δείξει περίτρανα ποιος δεν θέλει το νοικοκύρεμα αυτό. Υπουργεία, Δήμος, Εμπορικοί σύλλογοι, όλοι θα πρέπει να διαθέσουν μέρος της εξουσίας τους προκειμένου κάποιος να βάλει τάξη στην εικόνα και τη λειτουργία της πόλης.

Εμβαθύνοντας στο πρόβλημα της κίνησης και της στάθμευσης στην Αθήνα.

Πάει λιγότερο από ένας μήνας όπου ο υποψήφιος για το αξίωμα του Δημάρχου Αθηναίων Τάσος Αβραντίνης παρουσίασε τις θέσεις της κίνησής του για την επίλυση του κορυφαίου προβλήματος της Αθήνας (Καθημερινή 25-07-10).
Σήμερα, σας προτείνω να δούμε ευρύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο εκάστοτε δήμαρχος, η εκάστοτε δημοτική αρχή οφείλει να κινηθεί. Τα παρακάτω σημεία θα μπορούσαν να αποτελέσουν και ένα πλαίσιο αξιωμάτων. Χωρίς την αποδοχή τους δεν έχει νόημα η οποιαδήποτε πρόταση αφού θα παραμείνει και αυτή στα χαρτιά όπως και τόσες άλλες προηγούμενες.
1. Η χάραξη της πολιτικής για το Δήμο. Πολιτική όσον αφορά την οργάνωση της ζωής μέσα στην πρωτεύουσα ασκούν, πέραν των δημοτικών αρχών, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, ο Υπουργός Υποδομών, ο Υπουργός Μεταφορών, ο Υπερνομάρχης, ο Νομάρχης, φαντάζομαι και πολλοί άλλοι καρεκλοκένταυροι γραφειοκράτες. Αυτό πρέπει ουσιαστικά να αλλάξει. Η διαχείριση του Δημόσιου χώρου πρέπει να είναι ξεκάθαρη (είτε αυτό αφορά τη θέσπιση των κανόνων είτε την εφαρμογή τους) και ο πολίτης, από τον οποίο ζητάμε όλοι το σεβασμό των νόμων, να ξέρει σε ποιόν και γιατί αναφέρεται. Πόλεις άρτια οργανωμένες όπως το Παρίσι και το Λονδίνο έχουν πολύ ισχυρή Δημαρχεία με απόλυτη εξουσία εντός των «τειχών» τους.
2. Οι νόμοι, καλοί, κακοί, ψυχροί και ανάποδοι, πρέπει να εφαρμόζονται. Η πολιτεία (κυβέρνηση, νομαρχία, δήμος) θεσπίζει ένα πλαίσιο το οποίο οι πολίτες οφείλουν πρωτίστως να σέβονται και βεβαίως να δείχνουν με την ψήφο τους ή και με την διαμαρτυρία τους την επιθυμία για αλλαγή, πρόοδο, διόρθωση ή και κατάργηση. Σήμερα στην Αθήνα το υφιστάμενο πλαίσιο κανόνων δεν εφαρμόζεται από κανέναν, είτε πρόκειται για τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, είτε πρόκειται για τους κανόνες και τους περιορισμούς στάθμευσης, είτε πρόκειται για το σεβασμό από τους αυτοκινητιστές των πεζοδρόμων και των επιφανειών που δεν έχουν δοθεί στην κίνηση των τροχοφόρων (πεζοδρόμια, πλατείες, πεζόδρομοι). Από την πλευρά της η εκτελεστική εξουσία, μέσω της Αστυνομίας, της Τροχαίας, και τελευταία της Δημοτικής Αστυνομίας προσπαθεί να ελέγξει αυτή την κατάσταση. Αδύνατον. (Το γιατί είναι αδύνατον, κατά τη γνώμη μου έχει περισσότερο να κάνει με την αδυναμία του υφιστάμενου μοντέλου διαχείρισης του δημοσίου χώρου και λιγότερο με την «έμφυτη» κατά πολλούς ανάγκη της φυλής μας για την παρανομία, αλλά αυτό είναι θέμα για διατριβή από μόνο του…). Σε αυτό το πλαίσιο θα ήταν ανάξιο οποιουδήποτε υποψηφίου δημάρχου ο διάλογος για το εάν μπορεί να οργανώσει λίγο ή πολύ καλύτερα τον ελεγκτικό μηχανισμό του Δήμου.
3. Ο δημόσιος χώρος της Αθήνας είναι κορεσμένος. Οι δρόμοι στενοί, τα πεζοδρόμια στενά ή ανύπαρκτα, οι πλατείες μικρές και λιγοστές, όλοι θα θέλαμε να έχουμε περισσότερο (ποσοτικά και ποιοτικά) δημόσιο χώρο και λιγότερο ιδιωτικό. Θα θέλαμε δηλαδή, η αναλογία επιφάνειας δημόσιου χώρου ανά κάτοικο να αυξηθεί. Δυστυχώς, μόνο ένας μάγος θα μπορούσε να το επιτύχει αυτό. Θα ήταν λάθος και υποκρισία να πιστέψουμε πως με το γκρέμισμα ακόμα και 100-200 πολυκατοικιών (μιλάμε ήδη για 1000-5000 ιδιοκτήτες που θα πρέπει να συμφωνήσουν) θα αλλάξουμε σημαντικά αυτή την αναλογία. Προφανώς το μεγάλο «παιχνίδι» βρίσκεται στην αναδιανομή του μίζερου αυτού δημοσίου χώρου που κληρονομήσαμε μεταξύ πεζών και αυτοκινήτων. Πιστεύω βαθύτατα ότι οι σημερινές συνθήκες είναι τέτοιες που επιτρέπουν την αναδιανομή αυτή. Ήδη, η εξοικείωση του Αθηναίου με το μετρό έχει αποδείξει την τελευταία δεκαετία ότι το μέσο αυτό είναι το μόνο που θα υποκαθιστούσε σταθερά τη μετακίνησή του με το αυτοκίνητο και αυτό γιατί μόνο αυτό το μέσο προσφέρει – προς το παρόν τουλάχιστον – μείωση του χρόνου μετάβασης από ένα σημείο σε ένα άλλο. Όλα τα άλλα μέσα, τραμ, σιδηρόδρομος, λεωφορείο, τον οδηγούν κατευθείαν στην αγορά αυτοκινήτου…
4. Η είσοδος του μετρό στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς άλλαξε δραματικά τις ισορροπίες στην Αθήνα. Πέραν της σημαντικής αλλαγής της αξίας της κατοικίας στα σημεία που γειτνιάζουν με τους σταθμούς, κατάφερε επίσης να κάνει τους Αθηναίους να περπατήσουν. Αυτό το διαπιστώνει κανείς ακόμα και σε αποκεντρωμένους σταθμούς όπως του Παπάγου, του Χαλανδρίου ή του Αγίου Αντωνίου. Σε ακτίνα 15-20 λεπτών από τους σταθμούς, ο κόσμος προτιμά να περπατά από το να χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητό του. Αυτό απέδειξε επίσης πως ένα καλό κίνητρο (η χρήση του μετρό αντί για το αυτοκίνητο) αλλάζει καθημερινές συνήθειες δεκαετιών. Εκμεταλλευόμενοι αυτό το γεγονός ήρθε η ώρα να πάμε στην αναδιανομή του δημόσιου χώρου, επιταχύνοντας άμεσα την επέκταση των υπογείων ΜΜΜ. Αντιμετωπίσαμε για δεκαετίες ολόκληρες τους πεζοδρόμους είτε ως περίπατο περιήγησης σε μνημεία, είτε ως αποκόμματα αστικού ιστού (μετατροπή δηλαδή αδιεξόδων ή μικρών οδών χωρίς σημαντική κίνηση σε δρόμους για πεζούς). Τέλος εποχής. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε άμεσα δίκτυο πεζοδρόμων όπου να επιτρέπεται στον πεζό να κινηθεί με ασφάλεια και ταχύτητα. Αυτό το δίκτυο θα πρέπει (κατά την ταπεινή μου γνώμη) να είναι τέτοιας έκτασης που να επιτρέπει την κίνηση σε όλο το μήκος και το πλάτος του κέντρου της Αθήνας και συγχρόνως να οργανώνει και όλα τα «αποκόμματα» κήπων, πλατειών και πεζοδρόμων που δημιουργήθηκαν σε άλλες δεκαετίες.
5. Το τελευταίο μπαλαντέρ είναι το ποδήλατο. Έκανε μαζικά την επανεμφάνισή του την τελευταία δεκαετία και – αναλογικά ως προς την εξάπλωσή του στο εξωτερικό – φαίνεται να αποτελεί καθημερινό μεταφορικό μέσο στα επόμενα χρόνια. Δυστυχώς εδώ υπάρχει μία παραγνώριση από τους άρχοντές μας. Αντιμετωπίζουν το ποδήλατο ως μέσο άθλησης και αναψυχής. Μέγα λάθος. Το ποδήλατο θα πρέπει να το εντάξουμε κυκλοφοριακά στην πόλη μας όπως εντάσσουμε και όλα τα άλλα μέσα. Χρειάζεται προστατευμένες οδούς και λωρίδες κυκλοφορίας, χρειάζεται χώρους στάθμευσης ασφαλείς, χρειάζεται τέλος μέτρημα: να μετρήσουμε τι σημαίνει για την πόλη. Με αυτή τη λογική η δημιουργία ενός μεγαλοπρεπούς ποδηλατοδρόμου που θα ενώσει την Κηφισιά με το Φάληρο δεν θα είναι παρά μια γραφική αντιμετώπιση του θέματος αυτού. Και να σημειώσουμε βέβαια πως το μέσο αυτό συνδυάζεται θαυμάσια με άλλα ΜΜΜ.

Κλείνοντας τις σκέψεις αυτές, θα ήθελα να τονίσω πως η παθογένεια της Αθήνας έχει να κάνει πρωτίστως με την ανικανότητα των αρχόντων της (και δεν είμαι σίγουρος για το ποιος είναι ο πρώτος τη τάξη άρχοντας της πόλης) να διαχειριστούν συνολικά τον Δημόσιο χώρο. Είναι καιρός ο κάθε Υποψήφιος Δήμαρχος να διεκδικήσει, πρώτα από όλα, την συνολική διαχείριση αυτού του χώρου. Μόνο υπό τη μία και αυτή στέγη μπορεί να γίνει αυτή η αναδιανομή που περιγράψαμε παραπάνω. Και αυτό είναι που περιμένει ο κάθε Αθηναίος πολίτης.

Κάτω από τους Χάρτες: Η Αθήνα και οι ελεύθεροι χώροι

Σας προτείνουμε σήμερα, ως ένα οπτικό παιχνίδι, να δείτε το χάρτη του Δήμου Αθηναίων. Πολύ σωστά θα διαπιστώσετε ότι ο Δήμος Αθηναίων είναι μια περιοχή του λεκανοπεδίου που δεν έχει σχήμα. Τα όρια της πόλης δεν αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο δρόμων όπου ο πολίτης μπορεί να αντιληφθεί τη διαφορά μεταξύ των γειτνιαζόντων δήμων και αμφιβάλω βεβαίως και εάν μπορεί γενικότερα να διανύσει όλη την οριογραμμή του Δήμου με κάποιο μέσο (αυτοκίνητο, λεωφορείο, κλπ.) Τέλος αμφιβάλλω και για την ίδια την ηγεσία της πόλης (δήμαρχο, αντιδήμαρχο, κλπ.) εάν γνωρίζουν τα ακριβή όρια της πόλης τους. Στο χάρτη που ακολουθεί φαίνονται επίσης τα όρια των 7 διαμερισμάτων (και αυτά χωρίς καμία γεωγραφική λογική) καθώς επίσης και δύο ομάδες λεωφόρων, με κόκκινο αυτές που ως ομόκεντρες ακτίνες οδηγούν στο κέντρο της πόλης και με γαλάζιο αυτές που εξασφαλίζουν μια περιφερειακή κίνηση. Αμέσως διαπιστώνουμε την δευτερεύουσα σημασία που έχουν οι περιφερειακοί οδοί σε σχέση με τους ακτινωτούς που οδηγούν στο κέντρο. Στον επόμενο χάρτη, επάνω στο οδικό δίκτυο της πόλης προσθέσαμε, κατηγοριοποιώντας τους σε τρία επίπεδα, ανάλογα με τη σημασία τους, όλους τους ελεύθερους χώρους του Δήμου, φυτεμένους ή όχι. Όπως θα διαπιστώσετε πρόκειται τις περισσότερες φορές για μικρές νησίδες πρασίνου ή μικρές αστοχίες της χάραξης των δρόμων που εξαιτίας του μεγέθους και της γεωμετρίας τους γλύτωσαν από την ανοικοδόμηση και παρέμειναν ελεύθεροι. Με μεγαλύτερο κύκλο σημειώνονται πάρκα και χώροι μεγαλύτερης σημασίας που τις περισσότερες φορές είναι οργανομένοι ως αστκοί κήποι με καθιστικά και αρκετή φύτευση. Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλάβαμε και κήπους και πάρκα που ανήκουν σε σημαντικά κτίρια ή νεκροταφεία που αν και δεν έχουν τελείως ελεύθερη πρόσβαση για τους πολίτες, συμβάλλουν στην καλύτερη ατμοσφαιρα της πόλης και δύναται να παίξουν σημαντικότερο ρόλο στο μέλλον εάν και εφόσον ενταχθούν καλύτερα μέσα στη ζωή της πόλης.Στον επόμενο χάρτη αφαιρέσαμε το οδικό υπόβαθρο για λόγους κατανόησης της εικόνας και ενώσαμε με ευθείες όλους αυτούς τους μικρούς ελεύθερους χώρους της πόλης. Αυτή είναι και η πρότασή μας για το μέλλον: Ένα δίκτυο πεζοδρόμων - ποδηλατοδρόμων που δεν θα έχει αποσπασματική λειτουργία μέσα στο χάος της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων αλλά θα έρθει ως ένας νέος ιστός να αποκαταστήσει την κυκλοφορία πεζών και ποδηλάτων. Θα μπορεί κανείς να διασχίζει περιοχές ολόκληρες οργανωμένα. Είναι αδιανόητο να συζητάμε ως μέτρο τη δημιουργία ενός ποδηλατοδρόμου από την Κηφισιά έως το Φάληρο (αναρωτιέμαι για ποιόν χρήστη) και να μην κοιτάμε να οργανώσουμε τη χωή μέσα στο κέντρο της πόλης: Από πράσινο σε πράσινο και από πλατεία σε πλατεία. Αυτό είναι ανάπλαση και δύναται να αλλάξει πραγματικά όλη την πόλη.
(Οι χάρτες και τα σχεδιαγράμματα έχουν γίνει στο autocad και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του γράφοντα)

"Αναπλαστική Χειρουργική στο Κέντρο της Αθήνας"

Σήμερα, 12 Ιουλίου 2010 θα κάνουμε ένα δωράκι στον κύριο Στέφανο Μάνο, ο οποίος, παρότι είναι πεπεισμένος για αυτό, δεν ομολογεί το μοιραίο! πως θα ήταν ο καλύτερος δήμαρχος για το Δήμο της Αθήνας.

Το απόσπασμα της εφημερίδας με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου 1991 προέρχεται από τη συλλογή μου με αποκόμματα του Βήματος όταν ήμουν φοιτητής στο Παρίσι. Κάθε Δευτέρα, αγόραζα από ένα περίπτερο κάτω από την αψίδα του θριάμβου το Βήμα, μοναδική ενημέρωσή μας για τα όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα. Το απόκομμα αυτό είναι χαρακτηριστικό. Έχω πολλά ακόμα στο αρχείο μου. Πολλά από τα έργα αυτά που εδώ προαναγγέλονται έχουν ήδη γίνει. 'Αλλα έχουν μείνει στα χαρτια. Όμως, δυστυχώς και αυτά που γίνανε, έγιναν στα πλαίσια του Δημοσίου: Αργοπορημένα, μισά και με τεράστιο κόστος. Όλες οι ιδέες του Μάνου περί αυτοχρηματοδότησης, αυτοδιαχείρησης και ανταποδοτικότητας πήγαν τελείως χαμένες στα αζήτητα. Είναι καιρός, τώρα που και ο Καλλικράτης το προστάζει, η αυτοδιοίκηση να γίνει διαφορέτική. Και προσωπικότητες όπως αυτής του Μάνου πρέπει να βοηθήσουν. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.

Αθήνα Παρίσι συμμαχία!

Σήμερα σας προτείνω να ξεχαστούμε λίγο. Ας πάμε σε μια άλλη Αθήνα. Σε αυτή της Αθήνας του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου. Σας προτείνω να δούμε πως θα ήταν η Αθήνα εάν είχε το δίκτυο υπογείου σιδηροδρόμου που έχει το Παρίσι.
Πήραμε το δίκτυο του Παρισιού λοιπόν, χωρίς τις γραμμές του προαστιακού σιδηροδρόμου, και το εφαρμόσαμε στην ίδια κλίμακα επάνω στην Αθήνα. Βλέπουμε δηλαδή με αυτό τον τρόπο την πυκνότητα γραμμών και σταθμών εάν στην Αθήνα είχε αναπτυχθεί το δίκτυο που αναπτύχθηκε στο Παρίσι κατά τον 20ο αιώνα.
Με ελαφρά κόκκινη γραμμή δείξαμε επίσης και το μέγεθος της πόλης του Παρισιού (intra muros), τα όρια δηλαδή του Δήμου του Παρισιού. Η έκτασή του είναι σχετικά διπλάσια από αυτή της Αθήνας: 70.891.550m2 το Παρίσι και 36.961.500m2 η Αθήνα (ή 8,4km x 8,4km το Παρίσι και 6km x 6km η Αθήνα).

Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος είναι εντυπωσιακά.

• Βλέπουμε καταρχήν ότι η πυκνότητα των σταθμών θα επέτρεπε την πρόσβαση σε όλη την έκταση της πόλης μόνο με ένα μέσο μεταφοράς. Βλέπουμε επίσης ότι με ένα τέτοιο δίκτυο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε πολύ πιο εύκολα για σπάσιμο των βασικών αξονικών λεωφόρων με πεζοδρομήσεις (τύπου Πανεπιστημίου), πολύ απλά γιατί θα μπορούσαμε να υποκαταστήσουμε την πρόσβαση στο κέντρο με το υπόγειο μέσο.
• Βλέπουμε επίσης πόσο ρόλο παίζουν για το δίκτυο του Παρισιού οι περιφερειακές γραμμές (γύρω από το κέντρο) σε σχέση με τις αξονικές (από το κέντρο προς την περιφέρεια). Αυτό που είναι πολύ σημαντικό για την πόλη και που και στην Αθήνα, από τη δεκαετία του ’80 προσπαθούμε, τουλάχιστον ως προς το οδικό δίκτυο, να πραγματοποιήσουμε με τις περιφερειακές λεωφόρους, εφαρμόζεται στο Παρίσι και υπογείως. Στην Αθήνα, όπως συμβαίνει και στη Θεσσαλονίκη με το μετρό που κατασκευάζεται στο κέντρο της πόλης, θα ήταν πολύ πιο εύκολο να αναπτύξουμε περιφερειακές γραμμές υπογείου σιδηροδρόμου, παρά να περνάμε διαρκώς κάτω από τα νευραλγικά σημεία του ιστορικού κέντρου με χιλιάδες δισεπίλυτα προβλήματα, χρονοβόρα και κοστοβόρα ή να επιβαρύνουμε τις υφιστάμενες γραμμές με επιπλέον μήκος και να οδηγούμε πάλι όλους τους χρήστες προς ένα σημείο.
• Παρατηρήστε επίσης πως το διοικητικό κέντρο της Αθήνας είναι υπερβολικά περιορισμένο και αναγκάζει όλη την κίνηση της πόλης σε μια αξονική πορεία από την περιφέρεια προς Ομόνοια – Σύνταγμα. Για να καταργήσουμε αυτή την πορεία και να μπορούμε να προχωρήσουμε σε αποκλεισμό της κίνησης ιδιωτικών αυτοκινήτων σε αυτό το σημείο θα πρέπει αντίστοιχα να δώσουμε περιφερειακή διέξοδο σε ορισμένες πορείες (βοράς – νότος, ανατολή – δύση κλπ.).
• Τέλος φαίνεται πως εάν πραγματικά θεωρούμε ότι η λύση των προβλημάτων της πόλης θα έρθει από την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, τότε θα πρέπει να κάνουμε το ίδιο και με τη Σταδίου η οποία εξασφαλίζει την ίδια πορεία αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση ή να αρκεστούμε στην πεζοδρόμηση της Ακαδημίας που έχει και πιο περιορισμένη κίνηση και να αφήσουμε στην ησυχία του το ζευγάρι Σταδίου – Πανεπιστημίου.

Σε κάθε περίπτωση η σύγκριση μεταξύ των δύο πόλεως είναι πολύ ενδιαφέρουσα ειδικά που και οι δύο δήμοι έχουν συγκρίσιμους πληθυσμούς (2.100.000 κάτοικοι περίπου σε 71.000.000 τετραγωνικά μέτρα για το Παρίσι και 1.000.000 κάτοικοι περίπου σε 37.000.000 τετρ. μέτρα για την Αθήνα.

Βεβαίως η Αθήνα δεν πρόκειται να αποκτήσει ποτέ το δίκτυο μετρό του Παρισιού, ούτε καν το μισό, όπως πληθυσμιακά ίσως να τις άξιζε. Όμως σε καμία περίπτωση, η κίνηση με επίγεια μέσα είτε δημόσια είτε ιδιωτικά μεταφοράς δεν γίνεται να υποκαταστήσει την πραγματική ανάγκη για μετρό. Και αυτό, όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν οι εγκέφαλοι του ΥΠΕΚΑ και των Υποδομών, τόσο το καλύτερο. Μέχρι τότε, ας ελπίσουμε ότι η αποκέντρωση κάποιων υπουργείων και υπηρεσιών στην περιφέρεια της πρωτεύουσας θα επιφέρει μια κάποια ελάφρυνση του συγκοινωνιακού φόρτου.

Η Διαχείρηση του Δημοσίου και Ιδιωτικού χώρου έχει κανόνες και κάποιος πρέπει να τους θέσει!

Πριν από λίγο καιρό, κλήθηκα από τους ιδιοκτήτες ενός ακινήτου στη Σοφοκλέους, για να εξετάσουμε το πως θα μπορούσαμε να το αξιοποιήσουμε, μιας και βρίσκεται σε κεντρικό σημείο, με θέα τον ιερό βράχο… Το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται ένα οικοδομικό τετράγωνο μετά από το νέο-ανακαινισθέν (2004) ξενοδοχείο Fresh, στο δεύτερο δηλαδή οικοδομικό τετράγωνο κάτω από την Οδό Αθηνάς, σε ένα από τα πλέον πολυσύχναστα σημεία της πρωτεύουσας.
Πρόκειται για μια πολυκατοικία επαγγελματικών χρήσεων της δεκαετίας του ’70, καλής σχετικά κατασκευής με εξωτερική λευκή ορθομαρμάρωση, ισόγειο με στοά στην πρόσοψη, δύο μεγάλους ανελκυστήρες, άνετο κλιμακοστάσιο και διαστήλωση, τέτοια, που να επιτρέπονται πολλές διαφορετικές χρήσεις από βιοτεχνικές έως πολιτιστικές κ.λ.π.
Η κατάσταση του ακινήτου; Δραματική! Στο ισόγειο χυμένα λήμματα και πλημμυρισμένα φρεάτια. Από τους δύο ανελκυστήρες λειτουργεί ο ένας και η καμπίνα δεν έχει ούτε καν φως. Από το κλιμακοστάσιο και τους διαδρόμους έχουν αφαιρεθεί όλα τα φώτα και οι άνθρωποι κυκλοφορούν με φακούς! Από τους 7 ορόφους χρησιμοποιούνται μόνο οι τέσσερεις, οι υπόλοιποι είτε είναι άδειοι, είτε έχουν μεταμορφωθεί σε σκουπιδότοπους… Στους δύο πρώτους ορόφους στεγάζονται δύο τζαμιά και στους δύο υπερκείμενους στεγάζονται ραφτάδικα και σιδερωτήρια που εργάζονται μόνο τις πρωινές ώρες.
Ποιος φταίει;
Μα φυσικά τα τζαμιά! Αυτή είναι η πρώτη αντίδραση σε όλα τα δεινά που παρουσιάζει το κέντρο της Αθήνας. Όπως εξίσου φταίνε πακιστανοί, αιγύπτιοι, κούρδοι, μαύροι, αλβανοί κλπ.

Ας δούμε όμως καλύτερα τα πράγματα. Έχουμε ένα κτίριο στο ιστορικό κέντρο, το οποίο κατασκευάστηκε πριν από 40 περίπου χρόνια. Αυτό το κτίριο, όταν φτιάχτηκε, φαίνεται ότι τήρησε τις προδιαγραφές που ο νόμος προέβλεπε και με τις οποίες εκδόθηκε η οικοδομική του Άδεια. Σίγουρα εν μέσω άλλων προβλέφθηκαν φωτισμός, ηλεκτρικές ασφαλείς εγκαταστάσεις, κεντρική αποχέτευση και σύνδεση με τους αγωγούς λημμάτων, ακριβή ορθομαρμάρωση στις όψεις για να εξασφαλίσει υψηλή υπεραξία κλπ.κλπ. Όταν λοιπόν τελείωσε η κατασκευή του, ο επιβλέπων μηχανικός, με την υπογραφή του εγγυήθηκε τις οικοδομικές εργασίες και βεβαίωσε την ορθότητα αυτών προκειμένου το κτίριο να ηλεκτροδοτηθεί και υδροδοτηθεί! Από τότε μέχρι σήμερα, κανείς δεν έλεγξε, κανέναν δεν απασχόλησε τι απέγιναν οι εγκαταστάσεις του, τι ασφάλεια παρέχει στους ενοίκους του, σε ποια κατάσταση βρίσκεται η εξωτερική του όψη, εάν ακόμα παρέχει συνθήκες υγιεινής διαβίωσης σε όσους ζουν ή εργάζονται μέσα σε αυτό ή ακόμα και στους περιοίκους του.
- Γιατί;
Μα επειδή κανείς δεν σύστησε ποτέ κανονισμό για τη συντήρηση αυτού του κτιρίου. Κανείς δεν έλεγξε ποτέ τις εγκαταστάσεις τους, την τήρηση των κανονισμών πυρασφάλειας και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του κτιρίου. Από την άλλη μεριά, η συνιδιοκτήτες του ακινήτου, λόγω του ότι τίποτα δεν τους ανάγκασε να συντηρήσουν την ιδιοκτησία τους, δεν ήρθαν ποτέ σε συμφωνία να δώσουν κάποια χρήματα προκειμένου να συντηρείτε τακτικά το ακίνητο και να μη χάνει με το χρόνο την αξία του. Από την άλλη, η υποβάθμιση του ακινήτου επέφερε, ως ένα βαθμό, υποβάθμιση και στην ίδια τη γειτονιά. Εάν προσθέσουμε και τα εκκενωμένα από το δημόσιο κτίρια, τα υπό κατάρρευση νεοκλασικά, την υποβάθμιση του μικρο-εμπορίου σε σχέση με την ανάπτυξη των υπεραγορών, όλα αυτά συνέβαλλαν στην σημερινή καταστροφική εικόνα που παρουσιάζει το κέντρο της πόλης μας.
Και βέβαια όσο καιρό, έστω και κακώς για πολλούς λόγους, κατεδαφίζαμε παλιά κτίρια και χτίζαμε καινούργια, αυτό δρούσε και ως αναζωογόνηση για το κέντρο. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο στην οποία η παλαιότητα του κτιρίου επηρεάζει αποφασιστικά την αξία του. Σε όλα τα προηγμένα κράτη (Ευρώπη, Αμερική), το ακίνητο έχει μια σταθερή αξία, ακόμα και εάν χρονολογείται πολλούς αιώνες πίσω. Όχι πως οι σύγχρονες ανέσεις δεν κοστολογούνται και δεν επιβαρύνουν την τιμή του ακινήτου, αλλά για ένα ακίνητο 20-30-40 χρόνων οι τιμές πολύ λίγο διαφοροποιούνται.

Σήμερα λοιπόν, με ένα χρεοκοπημένο κράτος και με ελάχιστους πόρους για την αναβάθμιση περιοχών που θα απαιτούσαν δράσεις δεκαετιών για να ξαναβρούν το χαρακτήρα τους, καλούμαστε να βρούμε διέξοδο που να μην απαιτεί κρατική αρωγή.
- Υπάρχει;
Η απάντηση είναι πως βεβαίως και υπάρχει! Και για να λειτουργήσει, δεν απαιτούνται ούτε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις ούτε μεγαλεπήβολα έργα που δύσκολα και σε βάθος χρόνου 30/ετίας δύναται να κατασκευαστούν. Το σύνολο των προβλημάτων όπως τα εντοπίσαμε παραπάνω έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του χώρου, είτε αυτός είναι ιδιωτικός, είτε δημόσιος. Απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργεί ο χώρος αυτός, είναι να εξασφαλίζεται η ασφάλεια και η υγεία των ενοίκων του. Με τον ίδιο τρόπο που η αστυνομία εξασφαλίζει την ασφάλεια των πεζών στο δρόμο (εάν βέβαια την εξασφαλίζει) έτσι και οι ιδιοκτήτες πρέπει να εξασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγιεινή των διαβιούντων μέσα σε ένα κτίριο. Τι απαιτείται για αυτό; Ένας κανονισμός και μία περιοδική πιστοποίηση εφαρμογής του!
Ο εν λόγω κανονισμός θα πρέπει να εξασφαλίζει τη συντήρηση του κτιρίου. Τόσο η όψη, τα κλιμακοστάσια και γενικά οι κοινόχρηστοι χώροι όσο και οι εγκαταστάσεις (ηλεκτρικές, υδραυλικές, αποχέτευσης, πυρασφάλειας) έχουν να κάνουν με την ασφάλεια και την προστασία των χρηστών του κάθε κτιρίου. Η πιστοποίηση των παραπάνω συνθηκών ασφαλείας θα πρέπει να γίνεται περιοδικά και χωρίς τη διαμεσολάβηση του δημοσίου. Αυτό θα προσφέρει τα μέγιστα στην πόλη μας. Και χωρίς ούτε ένα κρατικό ευρώ.

Τώρα ας φανταστούμε ότι με τον ίδιο τρόπο που προτείνουμε τη διαχείριση ενός κτιρίου, καλείται ο Δήμος να διαχειριστεί το Δημόσιο χώρο.

Δυστυχώς στην Ελλάδα ο δημόσιος χώρος κατατρέχεται από κάθε λογής καταληψίες. Τα περίπτερα, οι στύλοι των τρόλεϊ, οι στύλοι του ηλεκτροφωτισμού, οι πινακίδες σήμανσης και τα φανάρια ρύθμισης της κυκλοφορίας, οι στύλοι των τραμ, οι αποχετεύσεις, οι οχετοί των όμβριων, οι ηλεκτροδότηση επί στύλου ή υπόγεια, η τηλεφωνία και τα υπόλοιπα δίκτυα ασθενών ρευμάτων όλα καταχρώνται δημόσιο χώρο, χωρίς κανένας φορέας να διαχειρίζεται το χώρο αυτό. Ξανά εδώ είναι προφανής η απαιτούμενη δράση: Όλοι οι φορείς, προκειμένου να καταλάβουν έστω και ένα τετραγωνικό εκατοστό δημοσίου χώρου θα πρέπει να απευθύνονται σε μία αρχή, τον διαχειριστή του τμήματος αυτού του δημοσίου χώρου, πληρώνοντας για να εξασφαλίσουν την επιφάνεια αυτή. Και αφού την εξασφαλίσουν, πάλι θα πρέπει να πιστοποιήσουν την εγκατάσταση και να συντηρούν την πιστοποίηση αυτή ανά τακτά χρονικά διαστήματα (5 χρόνια π.χ.). Τα χρήματα που δίδονται στο διαχειριστή είναι αυτά που θα του επιτρέψουν πολύ γρήγορα να εκπονήσει τον απαραίτητο κτηματολογικό χάρτη για κάθε δημόσια επιφάνεια. Θα του επιτρέψουν να ελέγχει και να διατηρεί το καλό επίπεδο των επιφανειών των χώρων που διαχειρίζεται. Θα μπορεί επίσης να γνωρίζει και να τιμωρεί, εάν αυτό απαιτείται τον υπεύθυνο για κακοτεχνίες. Και πάλι δεν θα πρέπει η δράση αυτή να εμπλέξει το Δημόσιο.
Τα δύο παραπάνω παραδείγματα στην θεσμοθέτηση της διαχείρισης του ιδιωτικού και δημοσίου χώρου εκτός του ότι θα αλλάξουν άρδην την εικόνα της πόλης, θα προσφέρουν ανάπτυξη, εργασία, υπεραξία και πολλά άλλα θετικά στοιχεία τα οποία μόνο από την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος είχαμε συνηθίσει μέχρι τώρα να περιμένουμε.

Ανέξοδες δράσεις για το Δημόσιο! Μπορούν να γίνουν άμεσα χωρίς βαριά νομοσχέδια και τυμπανοκρουσίες.

Ανέξοδες δράσεις για το Δημόσιο! Μπορούν να γίνουν άμεσα χωρίς βαριά νομοσχέδια και τυμπανοκρουσίες. Θα μειώσουν πολύ τα λειτουργικά έξοδα του Δημοσίου και θα αναθερμάνουν την αγορά. Θα προωθήσουν επενδύσεις που διαφορετικά θα ήταν αδύνατο να υπάρξουν

Ο τομέας των Υποδομών:
· Τα Υπουργεία να πάνε να εγκατασταθούν στα κτίρια που έχουν φτιαχτεί για το σκοπό αυτό χωρίς μικροσκοπιμότητες. Το Υπουργείο Υγείας έχει ένα θαυμάσιο κτίριο που περιμένει γιατί ο κύριος Αβραμόπουλος ήθελε με τα χρήματα μας να το ξανακάνει καλύτερο! (κατ’ αυτόν βέβαια…). Το Υπουργείο Εργασίας έχει ένα θαυμάσιο κτίριο που ευτυχώς επανήλθε στο Δημόσιο από το Βατοπέδι και μπορεί επίσης να πάει να εγκατασταθεί άμεσα!
· Το ΙΚΑ να πουλήσει επιτέλους τα κτίρια του κέντρου που δεν τα χρειάζεται. Τα κτίρια αυτά είναι μία μεγάλη περιουσία. Μόνο το κτίριο της οδού Πειραιώς που παραμένει εδώ και δέκα περίπου χρόνια εγκαταλελειμμένο είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. Το κακό που κάνει από τη μη αξιοποίησή του στα έσοδά του προστίθεται και το κακό που κάνει στην περιοχή από ένα ακόμα ερειπωμένο κτίριο. Το ίδιο που συνέβη και με το κτίριο του παλιού Εφετείου που ανήκει και αυτό σε κάποιο ασφαλιστικό ταμείο. Όσο για το ΙΚΑ, έχει ένα τεράστιο οικόπεδο στα Μελίσσια που θα μπορούσε με αντιπαροχή πάλι να μαζέψει όλες του τις υπηρεσίες και να λειτουργήσει έτσι όπως ο ρόλος του και η εποχή το απαιτούν: συγκεντρωμένα και οικονομικά!
· Μεγάλα οδικά έργα: να δοθεί και ο βόρειος άξονας της Κρήτης με αυτοχρηματοδότηση όπως οι υπόλοιποι αυτοκινητόδρομοι
· Να δοθεί στο Βόρειο άξονα της Κρήτης εάν υπάρχει ενδιαφέρον και ο σιδηροδρομικός άξονας.
· Αεροδρόμια Ηρακλείου – Χανίων – Ρεθύμνου. Να δοθούν πακέτο ή να συνδυαστεί με οδικό και σιδηροδρομικό άξονα ώστε να χρειάζεται μόνο ένα μεγάλο αεροδρόμιο.
· Να απαλειφθούν, όσο και αν έχουν κοστίσει, βλακώδεις δημόσιες επενδύσεις. Η ανακαίνιση και ο εκσυγχρονισμός της Σιδηροδρομικής Γραμμής Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας δεν έπρεπε να έχει γίνει και καλό είναι να πάψει να λειτουργεί το συντομότερο εκτός και εάν υπάρξει ιδιωτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξή του ώστε να σταματήσει να κοστίζει καθημερινά στο δημόσιο. Απεναντίας, η περιουσία του ΟΣΕ σε όλες τις διαδρομές αυτές είναι τεράστια και πρέπει το συντομότερο δυνατό να καταγραφεί και να αξιοποιηθεί από το δημόσιο ή από ιδιώτες.
· Το τραμ της Αθήνας που παρόλα τα προβλήματα έχει αρχίσει να έχει «πελατεία» πρέπει να σταματήσει στο σταθμό του ΦΙΞ αφού ούτως ή άλλως, όλοι του οι επιβάτες αυτό κάνουν σήμερα! Κατεβαίνουν εκεί και παίρνουν το μετρό. Εάν αυτό συνδυαστεί με τις πεζοδρομήσεις του κέντρου που δεν έγιναν θα δώσει ακόμα πιο ανθρώπινη εικόνα στο κέντρο της πόλης. Τέλος, θα σώσει την εταιρεία λειτουργίας του μετρό από πολλές ζημιές λόγω και του δύσκολου αυτού κομματιού, από Φιξ έως το Σύνταγμα.
· Παραχώρηση άμεσα της παραγωγής νερού για τα νησιά με αφαλάτωση και ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Το πείραμα έχει ήδη γίνει, λειτουργεί και αποφέρει δραστική μείωση των εξόδων μεταφοράς του νερού από το Λαύριο προς όλα τα νησιά του Αιγαίου.
· Να δοθεί η δυνατότητα κατασκευής υψηλών κτιρίων. Έχει καταγραφεί ότι τέτοια κτίρια ταυτίζονται με την ανάπτυξη και την πρόοδο. Στη περίπτωση της Αθήνας, τέτοια κτίρια θα μπορούσαν να κατασκευαστούν σε αντικατάσταση ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων υποβαθμισμένων συνοικιών της πόλης (Κυψέλη, Παγκράτι, Κολωνός, Σεπόλια) και θα μπορούσαν να είναι ο προαγωγός οργανωμένης ανάπτυξης για την περιοχή που θα τα υποδεχτεί.


Ο τομέας της Υγείας
· Να δοθούν αντιπαροχή τα μεγάλα νοσοκομεία του κέντρου και να χτιστούν δωρεάν αντίστοιχα νοσοκομεία στο οικόπεδο Σωτηρίας. Είναι πολύ απλό και θα απελευθερώσει οικόπεδα του κέντρου που μπορούν να αξιοποιηθούν στο μισό ή στο ένα τρίτο των δυνατοτήτων τους από ιδιώτες και να μείνει και πράσινο. Τέτοια νοσοκομεία είναι το Ιπποκράτειο, το Ελπίς, Το Συγγρού, το Λαϊκό, το Αρεταίειο, κ.α. Η πράξη αυτή, πέρα ότι θα προσέφερε υψηλότερο επίπεδο υπηρεσιών υγείας, θα απομείωνε κατά πολύ το κόστος λειτουργίας των παλαιών κτιρίων των νοσοκομείων τα οποία είναι και σε δραματική κατάσταση!
· Αντίστοιχα για τον Πειραιά θα μπορούσαν να δοθούν για αντιπαροχή τα νοσοκομεία Μεταξά, Τζάνειο. Τα νοσοκομεία αυτά βρίσκονται σε σημεία όπου η πρόσβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη και η κατάσταση των κτιρίων άθλια. Θα μπορούσε κανείς να εκμεταλλευτεί τέτοια σημεία για ξενοδοχεία πολυτελείας (που ο Πειραιάς δεν έχει ούτε ένα) και συγχρόνως να κτιστούν με αντιπαροχή σε σημεία με εύκολη πρόσβαση (όπως για παράδειγμα τα παλιά λιπάσματα) πάνω στο νέο οδικό άξονα (λεωφ. Ανδρέα Παπανδρέου)
· Και η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, προσπάθησαν όλα αυτά τα χρόνια να δώσουν την πρωτοβάθμια περίθαλψη σε ιδιώτες εμμέσως. Καιρός να το κάνουμε και επισήμως. Ειδικά τώρα με τις νέες αρμοδιότητες στις περιφέρειες θα μπορούσε να γίνει ένας οργανισμός ανά περιφέρεια που θα λειτουργεί με παραχώρηση τα Κέντρα Υγείας και την υπόλοιπη πρωτοβάθμια περίθαλψη.

Ο τομέας του Πολιτισμού
· Αντί για πρόσληψη φυλάκων και αρχαιολόγων να γίνουν μετατάξεις από καθηγητές
· Με τον ίδιο τρόπο μπορούν να λειτουργήσουν και οι δημοτικές και κρατικές βιβλιοθήκες.

Ο τομέας του Τουρισμού
· Απόσυρση με δικαίωμα κατασκευής εκ νέου για όλα τα ξενοδοχεία της δικτατορίας. Είναι κτίρια παλιά σε περιοχές (παραλίες – δάση) όπου με τους σημερινούς όρους δόμησης δεν θα μπορούσαν να ξαναχτιστούν. Να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις με το σκεπτικό της ανάπτυξης και της αξιοποίησης των υφιστάμενων ενεργειακών και περιβαλλοντικών φέρετρων εκ νέου.
· Να δοθούν άμεσα οι μαρίνες που έχουν κατασκευασθεί με κοινοτικά χρήματα προς συντήρηση και εκμετάλλευση σε ιδιώτες. Οι μαρίνες αυτές, είναι οι περισσότερες σε άθλια κατάσταση. Θα μπορούσαν να γίνουν νέοι πόλοι ανάπτυξης για ευρύτερες περιοχές.
· Να δοθούν για λειτουργία και εκμετάλλευση τα αεροδρόμια της νησιωτικής χώρας σε ιδιωτικές εταιρείες με αντιπαροχή των έργων εκσυγχρονισμού, επέκτασης και λειτουργίας επί 24/ώρου βάσης. Σε νησιά όπως η Μήλος το αεροδρόμιο λειτουργεί μόνο 2 ώρες τη μέρα και λόγω μη ύπαρξης προσωπικού απαγορεύεται σε ιδιωτικά αεροσκάφη να σταθμεύσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούμε να διεκδικήσουμε ούτε τον αντίστοιχο τουρισμό αυτού του επιπέδου.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν πολιτική βούληση. Δεν είναι τίποτα από αυτά δύσκολο. Το δύσκολο είναι να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο νοείται η ανάπτυξη στην Ελλάδα. Και το δυσκολότερο ακόμα είναι να αντιμετωπίσουμε με σεβασμό τη δημόσια περιουσία. Σεβασμός δεν είναι να την αφήνουμε να καταρρέει προκειμένου να μην μας καταμαρτυρήσει κανείς πως τη δώσαμε δώρο στους ιδιώτες. Σεβασμός επίσης δεν είναι να διατηρώ μία κατάσταση που δεν πάει άλλο προκειμένου να μην κατηγορηθώ ότι δεν πρόβλεψα σωστά. Σεβασμός είναι ακόμα και η στάση μας απέναντι στα λάθη: Διορθώνουμε ακόμα και αυτά όσο πιο σύντομα μπορούμε, διαφορετικά, η σπατάλη διογκώνεται διαρκώς.

Διαρθρωτικές αλλαγές, ας ξεκινήσουμε από τα απλά

Αφορμή για το κείμενο αυτό υπήρξε δημοσίευμα του Στ.Μάνου, σε ανύποπτο χρόνο (02/03/2010) όπου υποστηρίζει κάτι αυτονόητο: πόσο σε τάξη θα έβαζε τα οικονομικά των υπαλλήλων και των επιχειρήσεων – συμπεριλαμβανομένου του δημοσίου – η ενσωμάτωση του 13ου - 14ου μισθού στη μηνιαία μισθοδοσία. Η συζήτηση, από την εποχή του κυρίου Σημίτη, βρήκε την πλήρη άρνηση των συνδικάτων. Σήμερα, η κυβέρνηση κατάργησε ουσιαστικά τους δύο αυτούς μισθούς στο δημόσιο και έπεται η κατάργησή τους στον ιδιωτικό τομέα προσεχώς.
Πόσο σημαντικό είναι; Κατά τη γνώμη μου πολύ! Δεν έχει να κάνει με τη μετάφραση σε χρήμα αυτών των λέξεων. Έχει να κάνει με το πρόσωπο του - κατά Χατζιδάκι - «τέρατος», ενός άσχημου μέτρου που μάθαμε να το λατρεύουμε ως ιερό!
Ας εξετάσουμε τα μαθηματικά του θέματος. Οι δύο αυτοί μισθοί ανέρχονται στο 1/7 ή 14,3% των ετησίων απολαβών. Εάν μοιράσουμε αυτό το ποσοστό στους 12 μήνες, θα είχαμε μία αντίστοιχη αύξηση του μισθού. Επίσης ομοίως θα ανακατανέμονταν και οι αντίστοιχες εισφορές προς το ΙΚΑ. Θα γλιτώναμε γραφειοκρατία, διαχειριστικά έξοδα και διαφάνεια. Το ΙΚΑ και οι εργοδότες, θα απομείωναν κατά 14,3% τις μεταξύ τους λογιστικές πράξεις. Αλλά το σημαντικότερο: ο εργαζόμενος θα μπορούσε να είναι διαχειριστής του μισθού του. Δεν είναι όλες οι ανάγκες των εργαζομένων ίδιες και είναι λάθος να νομίζουμε ότι τα σημερινά επιδόματα αντιστοιχούν στις εποχικές ανάγκες μιας οικογένειας. Γνωρίζουμε, π.χ. ότι ο Σεπτέμβρης βαραίνει ιδιαιτέρα στον οικογενειακό προϋπολογισμό, περισσότερο από το Πάσχα. Γνωρίζουμε επίσης πως συχνά το επίδομα των Χριστουγέννων κλείνει τρύπες (δάνεια, χρέη) όλου του έτους. Γιατί λοιπόν επιμένουμε σε αυτή πρακτική;
Δυστυχώς στην Ελλάδα ο συνδικαλισμός κοιτάει πάντα πίσω. Κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού της διοίκησης βρήκε πάντα την απόλυτη αντίθεση του. Σήμερα στο δημόσιο, το 60-70% του μισθού πλάθεται από επιδόματα. Για τον συνδικαλισμό κάθε μέτρο αλλαγής αυτής της κατάντιας θεωρείται ότι είναι επιβαρύνει τον εργαζόμενο. Το κίνημα αυτό ταυτίζει όλους τους εργαζόμενους με έναν ανάπηρο, καθυστερημένο, ανειδίκευτο εργάτη. Που σημαίνει: Άρνηση αξιολόγησης, άρνηση αντιστοίχισης των απολαβών στην πραγματική εργασία του κάθε εργαζόμενου. Αυτή η άρνηση διαφοροποίησης της ταυτότητας του έχει καταδικάζει τελικά την ανάπτυξη.
Το σύστημα βέβαια ταλαιπωρείται. Είναι καθεστώς στις επιχειρήσεις ένα τμήμα από τους μισθούς να δίδεται μαύρα. Εάν δηλωνόταν, οι εισφορές και η φορολόγηση επ’ αυτού γίνονται δυσανάλογες σε σχέση με αυτό καθ’ αυτό το ποσό. Επιπλέον, με το ισχύον συνταξιοδοτικό που στον υπολογισμό της σύνταξης μετρούν μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια της καριέρας, ο εργαζόμενος δεν ενδιαφέρεται να τις δηλώσει αφού δεν έχει να κερδίσει τίποτα. Βλέπουμε δηλαδή πως μια σαθρή κατάσταση ανακυκλώνεται και στο τέλος κακοφορμίζει.
Στην Οικοδομή, το σύστημα έχει κακοφορμίσει προ πολλού. Τα οικοδομικά ένσημα κυμαίνονται από 46 έως 90 ευρώ στο ημερομίσθιο των 35 έως 70 ευρώ, αναλόγως ειδικότητας και εμπειρίας. Απαιτείται δηλαδή ο υπερδιπλασιασμός του μισθού προκειμένου να καλυφθούν οι εισφορές. Έτσι, οι εργοδότες (όλοι δηλ. όταν χτίζουμε οτιδήποτε…) αναγκάζονται να εισφορο-διαφεύγουν σε ένα μεγάλο μέρος! Συνέπεια οι εργαζόμενοι να μην συμπληρώνουν ένσημα είτε για σύνταξη είτε για την άδεια παραμονής τους (όταν είναι αλλοδαποί). Τελικά παραμένουν ανασφάλιστοι, οι μεγάλοι σε ηλικία οικοδόμοι αναγκάζονται να αγοράζουν ένσημα προκειμένου να βγάλουν σύνταξη και στους αλλοδαπούς, επιτράπηκε να πληρώνουν ένσημα στους δήμους (κάτι σαν αυτό-διοικητικό νταβατζιλίκι). Αντίθετα, θα μπορούσαν να προσλαμβάνονται μηνιαίως ή εβδομαδιαίως, με φυσιολογικές εισφορές (40% και όχι 120% του μισθού τους) και έτσι να κανονιστεί άνευ κόστους το σύστημα.
Σας προτείνω λοιπόν να ξανασκεφτούμε πάνω στα απλά, τα πιο ανέξοδα, αναπτυξιακά μέτρα! Όσο για τα πολύπλοκα, ας τα αφήσουμε για αργότερα ή όταν θα έχουμε χρήματα…

ΔΙΑΛΕΞΗ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

ΠΡΟΣΟΧΗ! Η ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΧΕΙ ΑΝΑΒΛΗΘΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 2010 ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Η περίπτωση του Κυριάκου Κυριακίδη είναι κατά τη γνώμη μου μοναδική για τον ελληνικό χώρο και μόνο με τη δραστηριότητα του Alvar Aalto στη Φινλανδία μπορεί να συγκριθεί τηρουμένων των αναλογιών βεβαίως. Πρόκειται για ένα αρχιτέκτονα που τα έργα του δεν ξενίζουν. Δεν τα αισθάνεται κανείς μακριά από την καθημερινότητά του. Δεν αισθάνεσαι ότι τα περιτριγυρίζει ο μύθος ή η υπεροψία του δημιουργού τους. Απεναντίας. Αισθάνεσαι ότι πρόκειται για αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Γιατί όμως αυτό;

Κατ' αρχήν γιατί ένα μεγάλο ποσοστό νέων έως και μεσήλικων τώρα πια ανθρώπων έχει γεννηθεί μέσα σε αυτά, έχει γεννήσει ή έχει εμπειρίες μέσα σε αυτά.

Δεύτερον, γιατί όλα τα κτίρια τα οποία έχει σχεδιάσει και στα οποία έχει δώσει ζωή ο κύριος Κυριακίδης ταυτίστηκαν με την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό της χώρας από το 1975 και μετά. Ειδικότερα, στον τομέα της υγείας, τόσο πριν το 1983 όσο και μετά από την θέσπιση του ΕΣΥ και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας περίθαλψης, δύσκολα θα βρεθεί κτίριο υγείας, δημόσιο ή ιδιωτικό το οποίο να μην έχει περάσει σε κάποιο στάδιο του από τα χέρια του Κυριάκου Κυριακίδη. Από την Δράμα και τις Σέρρες μέχρι την Καλαμάτα, τη Ρόδο και τη Λευκωσία, όλοι έχουμε σταθεί μπροστά σε κάποιο από τα νοσοκομεία του. Είναι πιθανόν να μας εξέπληξαν, γιατί τα ταυτίσαμε με μια τακτοποιημένη εικόνα μέσα στην άναρχη ελληνική επαρχία, πιθανότατα και να χρειάστηκε να τα επισκεφθούμε, και τότε η έκπληξη να ήταν και στην οργάνωση της παροχής υπηρεσιών που στέγασαν, πιθανότατα και σε μερικούς ειδικούς όπως εμάς να έκαναν και αρνητική εντύπωση, λόγω των κακοτεχνιών της κατασκευής και της κακής τους συντήρησης. Το βέβαιο είναι όμως ότι σε κάθε περίπτωση ταυτίστηκαν με την Αλλαγή του τόπου: με προβλήματα, θυσίες και καθυστερήσεις ίσως αλλά σίγουρα με μεγάλη δόση εκσυγχρονισμού και αλλαγής

Το ίδιο συνέβη και με τον εκσυγχρονισμό της ιδιωτικής κλινικής. Το στίγμα του κυρίου Κυριακίδη είναι ανεξίτηλο σε όλη την ελληνική και κυπριακή επικράτεια.

Όμως το έργο του κυρίου Κυριακίδη δεν σταματά στο επίπεδο της κτιριακής υποδομής των μονάδων υγείας. Από το νοσηλευτικό και το ιατρικό προσωπικό μπορεί εύκολα κανείς να αντλήσει εμπειρίες που αποδεικνύουν τη μοναδικότητα του αρχιτέκτονα αυτού. Ποσοτικά, οι εμπειρίες αυτές μεταφράζονται σε άπειρες ώρες συζητήσεων και ανταλλαγής απόψεων πάνω στη λειτουργία και την οργάνωση της ζωής μέσα στα κτίρια περίθαλψης. Ποιοτικά, οι εμπειρίες αυτές έχουν αποτυπωθεί πάνω σε εκατομμύρια μέτρα επάλληλων διαφανειών και χιλιάδων τροποποιήσεων και βελτιώσεων των σχεδίων, όχι μόνο της αρχιτεκτονικής αλλά και της στατικής και της η/μ μελέτης. ΄

Το έργο όμως του γραφείου Κυριακίδη δε σταματά στα κτίρια υγείας. Αυτά, θα μπορούσαμε να πούμε με ευκολία πως είναι που ταυτίζονται με τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας και ως εκ τούτου αποτελούν δημόσια παρακαταθήκη για το παρόν και το μέλλον της χώρας μας. Πέραν όμως αυτών, το αρχιτεκτονικό έργο του διανθίστηκε το μισό περίπου αιώνα εξοντωτικής δουλειάς από όλων των ειδών τα αρχιτεκτονήματα: κτίρια γραφείων, καταστήματα, τράπεζες, ιδιωτικές κατοικίες, εργολαβικές πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, σχολεία, εργοστάσια και ό,τι άλλο δύναται να μελετήσει αρχιτέκτονας.

Θα ήταν παρακινδυνευμένο σε μια τόσο μικρή παρουσίαση να θελήσω να περιγράψω και την κοινωνική δράση του ζεύγους Κυριακίδη, αυτό θα απαιτούσε ακόμα μια έρευνα που δεν είμαι σε θέση να κάνω εδώ.

Σας προτρέπω όμως όλους ανεπιφύλακτα να έρθετε στην Διάλεξη. Είναι ίσως η μόνη ευκαιρία για να αισθανθείτε πόσο κοντά μας είναι η δραστηριότητα ενός τόσο σημαντικού αρχιτέκτονα. Πόσο κοντά ή μέσα στο έργο του έχουμε ζήσει. Δεν πρόκειται για μια ακόμα βεντέτα του χώρου. Και είμαι βέβαιος πως δεν πρόκειται να αναλωθεί στο να μας παρουσιάσει και να μας εκφράσει το πόσο του αρέσουν τα έργα του. Το έχουμε ζήσει άλλωστε πολλές φορές από Έλληνες συναδέλφους και ειλικρινά, δεν θα άξιζε να χάσουμε χρόνο για κάτι τέτοιο. Η εμπειρία Κυριακίδη είναι να μπει κανείς στον τρόπο που δουλεύτηκαν και δουλεύονται ακόμη όλα αυτά τα έργα. Να δει κανείς τη σχέση του αρχιτέκτονα με τον χρήστη, του αρχιτέκτονα με τον ιδιοκτήτη, του αρχιτέκτονα με τους συνεργάτες του. Και βέβαια να καταλάβει κανείς την κόκκινη γραμμή, πως δηλαδή, παράλληλα με όλα αυτά, ο αρχιτέκτονας υπηρετεί το έργο του ως εικαστικό γεγονός.

Για την Ιστορική Στιγμή που ζούμε

Η κατάσταση της Ελλάδος αυτή τη στιγμή δεν είναι δραματική για αυτά που μας συμβαίνουν αλλά για αυτά που νομίζουμε πως δεν μας είχαν συμβεί…
Η δραματική κατάσταση ξεκίνησε από πολύ παλιά, τότε που ακόμα ζούσαμε πλούσια, χωρίς ο πλούτος μας αυτός να βασίζεται πάνω στην προσφορά μας στην παγκόσμια αγορά. Αντί στόχος να είναι η Καλλιέργεια, η Δημιουργικότητα, η Παραγωγή, μάθαμε για στόχο τον πλουτισμό και την κακώς εννοούμενη «καλοπέραση». Προκειμένου να την επιτύχουμε, παραγνωρίσαμε ακόμα και στοιχειώδεις έννοιες όπως η ηθική, η ευθιξία, οτιδήποτε σχετίζεται με την ακεραιότητα, την εντιμότητα και το ήθος του ανθρώπου.
Στην ίδια λογική το κράτος εξασφαλίζει τα απαραίτητα για την λειτουργία του εφαρμόζοντας πολιτικές δημοσιονομικές συγκυριακές. Πιστεύει σήμερα κανείς από όπου κι αν βρεθούν τα χρήματα που λείπουν, θα βοηθήσουν την Ελλάδα να σταθεί στα πόδια της; πως; βάζοντάς τα στο μηχανισμό που τροφοδοτεί χρέη, μισθούς και συντάξεις; Η κρίση μας βοήθησε να καταλάβουμε πως τα χρήματα του δημοσίου ξοδεύονται χωρίς να παράγουν τίποτα. Οι μισθοί πηγαίνουν στους διπλάσιους ανθρώπους από αυτούς που πραγματικά θα χρειαζόμασταν και οι υπάλληλοι αυτοί με τη σειρά τους, θέλοντας να ζήσουν και αυτοί το όνειρό τους είτε διαπλέκονται (για να κερδίσουν παραπάνω) είτε δεν δουλεύουν αφού ούτως ή άλλως δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα παραπάνω, από την ποιότητα της εργασίας τους.

Η κοινωνία είναι και αυτή σε αδιέξοδο. Έπλασε πολίτες από τα χρόνια της εκπαίδευσής τους, με ιδανικό όχι το τι θα δημιουργήσουν αλλά πως θα εξασφαλίσουν την καλή ζωή! Στην προσπάθεια αυτή βρήκαν αρωγό και παιδαγωγό τους, το δημόσιο. Από το δημόσιο, (είτε με τη μορφή της απευθείας εργασίας σε αυτό, είτε της απασχόλησης στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, είτε με τη μορφή υπεργολαβίας από αυτό), φαίνεται σήμερα να εξαρτάται ένα πλειοψηφικό ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας. Παραδείγματα όπως αυτά της ευγενούς τάξης των εκπαιδευτικών (καθηγητών, δασκάλων, υπαλλήλων φροντιστηρίων και ιδιωτικών σχολείων, ανέργων, αποφοίτων σχολών με μοναδική διέξοδο την εκπαίδευση που είναι πολλαπλάσιοι σε πληθυσμό από τον απαραίτητο) είναι χαρακτηριστικά. Στην κρίση αυτή και με δεδομένη την αδυναμία του κράτους να τους ζήσει. όλοι αυτοί που δεν φαίνεται να έχουν διαφορετική επαγγελματική διέξοδο με τι πρόκειται να ασχοληθούν; Προς τα που θα κατευθύνουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία;

Δυστυχώς, η συζήτηση η οποία γίνεται λόγω της τρέχουσας κατάστασης περιορίζεται σε μια ατέρμονη κριτική περί των δημοσιονομικών. Είναι άτολμη, ανεπαρκής και μακράν πίσω της σημασίας της ιστορικής στιγμής.

Η στιγμή απαιτεί να συζητήσουμε πάνω στις μεγάλες τομές. Να συζητήσουμε γύρω από τα κλειστά επαγγέλματα. Να συζητήσουμε γύρω από την κατάργηση ή συρρίκνωση κομματιών του σάπιου κρατικού μηχανισμού. Να συζητήσουμε για την παραγωγή νέων προϊόντων, είτε πρόκειται για υπηρεσίες, είτε πρόκειται για υλικά αγαθά. Να μιλήσουμε για νέα ανάπτυξη και να προστατέψουμε με οποιοδήποτε τρόπο όποιον αναλάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση σε αυτή τη συγκυρία. Να μετρήσει το κράτος τις δυνάμεις του, να μετρήσει και τις υποχρεώσεις του και να επανακαθορίσει πόσο δυναμικό έχει ανάγκη. Το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναμικό, αυτό που δεν το έχει ανάγκη και που τώρα πια δεν μπορεί και να το συντηρεί, είτε θα το απολύσει είτε οφείλει να το μετατάξει σε άλλους τομείς που θα έχει εν τω μεταξύ ιδιωτικοποιήσει ή τουλάχιστον οικονομικά ανεξαρτητοποιήσει.
Σήμερα, εν μέσω αυτής της κρίσης, εν μέσω αυτής της ανέχειας του κράτους, ακούει κανείς όλους τους υπουργούς να δημιουργούν νέους μηχανισμούς, νέες υπηρεσίες. Μερικά παραδείγματα:
1. Το προ διετίας νομοσχέδιο που μείωσε τον αριθμό των ασφαλιστικών ταμείων, διόγκωσε στην ουσία τους οργανισμούς ασφάλισης αφήνοντας σε πρωτοβάθμιο βαθμό τα ταμεία που προϋπήρχαν και δημιουργώντας νέους δευτεροβάθμιους οργανισμούς-ομπρέλες με νέο στελεχικό δυναμικό. Στο νέο ασφαλιστικό τι θα γίνει;
2. Ο ΟΛΠ που όλοι νομίζαμε ότι πουλήθηκε στους κινέζους, απεναντίας, συνεχίζει να υφίσταται και να λειτουργεί παράλληλα.
3. Ο Καποδίστριας που όλοι είχαμε πιστέψει ότι βοήθησε στην οργάνωση και την οικονομία της κατακερματισμένης τοπικής αυτοδιοίκησης, αποδείχτηκε ανεπαρκής και σπάταλος. Το νέο δε νομοσχέδιο με το όνομα Καλλικράτης ανακαλύπτουμε πως για να εφαρμοστεί χρειάζεται νέα κεφάλαια, αντί να εξοικονομήσει κιόλας από τις συνενώσεις των υφισταμένων δήμων που προβλέπει.
4. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, αντί να ελαχιστοποιήσει την οργάνωσή του και να γίνει ευέλικτο, δημιουργεί διαρκώς νέους μηχανισμούς για την εξάρθρωση των συνωμοτών κατά του «περιβάλλοντος» με αποτέλεσμα να έχει σταματήσει την οποιαδήποτε ανάπτυξη πράσινη, κόκκινη ή κίτρινη!

Άρα πως ακριβώς θα βγούμε από την κρίση; Ας μάθουμε τουλάχιστον ξεκάθαρα στη νέα γενιά που τώρα σπουδάζει και ετοιμάζεται να βγει στην εργασία: πως από το δημόσιο, τα παρακλάδια του και τα χρήματά του δεν έχει να περιμένει τίποτα. Μόνο έτσι θα μας βρει η νέα εποχή που ξεκινάει έτοιμους να αποδώσουμε, να δημιουργήσουμε και κάποια στιγμή μετά από χρόνια να χαρούμε τους καρπούς των κόπων και του αγώνα μας: αυτούς που θα είναι ολόδικοί μας, ούτε κλεμμένοι, ούτε δανεισμένοι, ούτε χαρισμένοι!
Τέλος, εύχομαι η γενιά που θα απεξαρτηθεί αναγκαστικά από το δημόσιο να βρει το δρόμο της, να βρει τη δύναμη, την πρόσκαιρη τραγωδία που θα περάσει, να την κάνει κεφάλαιο για κάτι νέο, δημιουργικό και μεγάλο!

Εμπρός να ανοίξουμε το επάγγελμα! Μηχανικοί για τη νέα εποχή!

Φαίνεται πως η Ευρώπη, η κυβέρνηση και όλοι οι άλλοι που έχουν λόγο για την οικονομία μας το αποφάσισαν! Το επάγγελμα του μηχανικού πρέπει να ανοίξει!

Δυστυχώς δεν έχω διαβάσει μέχρι τώρα καμία εμπεριστατωμένη μελέτη για το τι σημαίνει «ανοίγω» το επάγγελμα του μηχανικού. Συνήθως αυτοί που προσπαθούν να προσδιορίσουν αυτό το ρήμα σε σχέση με την ιδιότητα του μηχανικού προσδιορίζουν το «νέο» σε σχέση με την ελάχιστη νόμιμη αμοιβή μελετών και το δικαίωμα της υπογραφής (την περίφημη μεγάλη σφραγίδα του μηχανικού).

Όμως ας πάμε ένα βήμα πίσω και ας δούμε τι είναι «μηχανικός», πως μπορούμε να προσδιορίσουμε αυτό το επάγγελμα.

Για την Ελλάδα μηχανικός είναι αυτός που έχει δικαίωμα να γραφτεί στο ΤΕΕ! Στο επαγγελματικό επιμελητήριο δηλαδή που πιστοποιεί το συγκεκριμένο επάγγελμα.

Ποιοι έχουν τέτοιο δικαίωμα;
1. κατ’ αρχήν οι απόφοιτοι του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου: αυτοί το ίδρυσαν (το ΤΕΕ) και οι σπουδές σε αυτό προσδιορίζουν το τι είναι ο μηχανικός (οι σπουδές που καταρτίζουν τον πιστοποιημένο μηχανικό).
2. οι απόφοιτοι άλλων ιστορικών σχολών του εξωτερικού (δυτική Ευρώπη και Αμερική). Τέτοιοι απόφοιτοι είναι αυτοί που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε σχολές που κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση αυτών δημιουργήθηκε το ΕΜΠ.
3. οι απόφοιτοι των «πολυτεχνικών σχολών» (λες και δεν είναι και αυτές πολύ ισότιμες με το ΕΜΠ που παραμένει το μόνο «πολυτεχνείο») που ιδρύθηκαν μεταπολεμικά στην Ελλάδα – Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ξάνθη, Ηράκλειο, Βόλος, κλπ…
4. Τέλος και με δυσπιστία (αλλά μας εκβίασε η Ε.Ε.) οι σχολές όλων των χωρών που μορφώνουν μηχανικούς (πολιτικούς μηχανικούς, χημικούς, μηχανολόγους, ηλεκτρολόγους, κλπ.) και αρχιτέκτονες.

Με την ολοκλήρωση των παραπάνω σπουδών και εφόσον ο κοινοτικός πολίτης επιθυμεί να ζήσει και να εργαστεί στη χώρα μας, εγγράφεται στις «εξετάσεις» για την άδεια άσκησης επαγγέλματος που οργανώνει κάθε χρόνο το ΤΕΕ και που, χάρη στην πρώτη σοσιαλιστική περίοδο του ΠΑΣΟΚ, παραμένουν μόνο κατ’ όνομα «εξετάσεις». Του αποδίδετε δηλαδή άμεσα η «σφραγίδα».

Σήμερα στην Ελλάδα, ένας πολίτης λοιπόν με μόρφωση σε ένα από τα παραπάνω κατηγοριοποιημένα εκπαιδευτικά ιδρύματα δύναται να πάρει τη «σφραγίδα» του μηχανικού και να εγγραφεί στο ΤΕΕ και στο ΤΣΜΕΔΕ που είναι ο αντίστοιχος ασφαλιστικός φορέας χωρίς άλλες προϋποθέσεις. Όμως τι γίνεται εάν ο παραπάνω πολίτης αποφασίσει να μην εξασκήσει το επάγγελμα το οποίο σπούδασε αλλά να κάνει κάτι άλλο; (δημοσιογράφος λόγου χάρη) Απολύτως τίποτα. Χάρις στην παραπάνω λογική θα παραμείνει για πάντα «μηχανικός» και θα απολαμβάνει τα «προνόμια» του μηχανικού για πάντα.

Από τα παραπάνω οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ένας «μηχανικός» γίνεται «μηχανικός» λόγω εκπαίδευσης και δεν εξασκεί κατ’ ανάγκη και το επάγγελμα του μηχανικού, έτσι τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνεται ο μέσος πολίτης…

Και εδώ λοιπόν τίθεται το πρώτο ελάττωμα σε αυτό το παλαιομοδίτικο σύστημα απόδοσης του τίτλου «μηχανικός». Ποια είναι τα ιδρύματα που μπορούν να δίνουν το πολυπόθητο δίπλωμα που ανοίγει τις πύλες του ΤΕΕ;
Σε αυτή την ερώτηση έχουν άποψη πολλοί εμπλεκόμενοι! Πρώτα από όλους η Ευρωπαϊκή ένωση. Ύστερα το Υπουργείο Παιδείας. Τελευταίο το ΤΕΕ.


Όμως, ας δούμε ποιος δεν δικαιούται να ζητήσει την εγγραφή του στο ΤΕΕ.

1. Ο απόφοιτος των ΤΕΙ. Τουλάχιστον όχι ακόμα. Σε πιθανό άνοιγμα του επαγγέλματος θα είναι και αυτό ένα από τα ανοίγματα αφού σχετικά πρόσφατα τα ΤΕΙ βαπτίστηκαν ανώτατη εκπαίδευση (χωρίς βέβαια καμία ουσιαστική αλλαγή) και το ακαδημαϊκό τους πρόγραμμα σπουδών είναι τετραετούς τουλάχιστον διάρκειας.
2. Οι απόφοιτοι πανεπιστημίων με ολιγοετή η πολυετή διάρκεια σπουδών εντός των ελληνικών συνόρων. Το πλέον φαιδρό! Δεν ζητούμε να πιστοποιήσουμε τις γνώσεις! Απλά το ίδρυμα! Και το που βρίσκεται! Στην σημερινή παγκοσμιοποίηση της γνώσης…
3. Πολλοί άλλοι που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ και τα προγράμματα σπουδών δεν αντιστοιχούν με αυτά των (πρωτοπόρων!!!) ελληνικών σχολών. Με αυτό τον τρόπο π.χ., μηχανικοί παραγωγής με αντικείμενο που βρίσκεται μεταξύ μηχανολογίας και οικονομικών επιστημών και που θα ήταν μεγάλης σημασίας για την ελληνική μη (δυστυχώς) παραγωγή, τα πετάμε έξω από το ΤΕΕ γιατί ξεχάσαμε στην Ελλάδα να ιδρύσουμε αντίστοιχη πολυτεχνική σχολή!

Αλλά δεν συμβαίνουν μόνο αυτά τα παλαβά: Σχολές νεωτερικές (έστω για τη δεκαετία του ΄80 που ιδρύθηκαν) όπως οι Μηχανικοί Ηλεκτρονικών Υπολογιστών της πολυτεχνικής σχολής του πανεπιστημίου των Πατρών παρέμειναν για πάρα πολλά χρόνια στην πάντα ως Ηλεκτρολόγοι μηχανικοί γιατί το ΤΕΕ δεν είχε αντίστοιχο τίτλο να τους δώσει και άρα στην κατηγοριοποίηση τους έβαλαν όπου βρήκαν! Τώρα είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα μιας και θεσπίστηκαν και υποκατηγορίες! Έτσι ο πολεοδόμος είναι υποκατηγορία του αρχιτέκτονα…

Αλλά ας δούμε τι επιπτώσεις έχει στη ζωή του ένας τέτοιος «μηχανικός» ή τεχνολόγος (εάν αναφερόμαστε σε αποφοίτους ΤΕΙ).
Αυτός κατ’ αρχήν δεν έχει δικαίωμα στο ΤΣΜΕΔΕ: εγγράφεται δηλαδή στο ΤΑΑ (πρώην ΤΕΒΕ) και ενώ πληρώνει τα ίδια και περισσότερα ωσάν να ήταν στο ΤΣΜΕΔΕ, τυχαίνει ασφάλισης (ιατρο-φαρμακευτικής) και συντάξεως πολλαπλώς δυσμενέστερης. Κάτι σαν πολίτης β’ κατηγορίας…
Δεν έχει δικαίωμα στην μεγάλη «σφραγίδα». Αυτό τον βγάζει εκτός μιας σειράς από επαγγέλματα τα οποία απαιτούν την πιστοποίηση μηχανικού! Τέτοια επαγγέλματα είναι π.χ. εργολήπτης δημοσίων έργων, υπεύθυνος ασφαλείας σε μεγάλες εταιρείες, βιομηχανίες, νοσοκομεία, κλπ.
Δεν έχει δικαίωμα στη Μελέτη και την επίβλεψη οικοδομών εκτός από κάποιες μικρές κατασκευές που επιτρέπεται να μελετούν και επιβλέπουν οι τεχνολόγοι (συμβαίνει και το εξής φαιδρό: οι τεχνολόγοι πολιτικοί υπο-μηχανικοί να μπορούν να υπογράψουν στατική και αρχιτεκτονική μελέτη για οικοδομές μέχρι τρεις ορόφους! από τρεις και πάνω, όχι! είναι θέμα ασφάλειας!!!!! λες και οι τρεις όροφοι όπως και οι 10 όροφοι δεν υπολογίζονται από τα ίδια προγράμματα η/υ…. και η αισθητική των παραπάνω αποφοίτων (εάν βέβαια υπάρχει) δεν επαρκεί για πάνω από τρεις ορόφους…. Σε πλάτος και μήκος, δεν υπάρχει θέμα, σε ύψος όμως….)

Ας δούμε τώρα αναλυτικά τι είναι το επάγγελμα που δύναται να εξασκήσει ένα μέλος του ΤΕΕ δηλαδή ένας «μηχανικός».

1. Μελέτη και Επίβλεψη Τεχνικών Έργων πάσης φύσης (οικοδομικά, υποδομές, οδοποιία, σιδηροδρομικά, δίκτυα υψηλής τεχνολογίας, υποθαλάσσια, κλπ.).
2. Κατασκευή Τεχνικών Έργων (όπως τα παραπάνω)
3. Διαχείριση έργων (project management, construction management)
4. Οικονομοτεχνικές Μελέτες πάση φύσεως
5. Υποστήριξη Βιομηχανικής και βιοτεχνικής παραγωγής όσον αφορά το τεχνικό μέρος
6. Συντήρηση εγκαταστάσεων, κτιρίων, έργων υποδομής, κλπ.
7. Υπηρεσίες διοικητικής υποστήριξης σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης, ΔΕΚΟ, ΟΚΩ, κλπ.
8. Τεχνική υποστήριξη σε Στρατό, ναυτιλία, κλπ.
9. Ναυπήγηση και συντήρηση πλοίων και αεροσκαφών (!!!)

Μέχρι εδώ λοιπόν είδαμε πως ένα πιθανό άνοιγμα του επαγγέλματος θα αφορούσε στην αλλαγή του δικαιώματος εγγραφής στο ΤΕΕ και στα δικαιώματα που αυτό δίνει. Θα έπρεπε δηλαδή η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος να είναι ανοιχτή και σε άλλες κατηγορίες αποφοίτων τεχνικών σχολών. Όμως πώς να συμβεί αυτό αφού το ΤΕΕ συγκεντρώνει ένα πλήθος επαγγελμάτων με πολύ μικρές ομοιότητες μεταξύ τους εάν εξαιρέσει κανείς τη φοίτηση σε τεχνικές σχολές παντός φύσεως.


Έγραφα τον Μάιο του 2009 σχετικά μια νέα οικοδομική πολιτική:

«…Οι επαγγελματικοί κλάδοι
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία όλου του κλάδου της Οικοδομής είναι η διάκριση των ρόλων όλων των εμπλεκομένων μερών στην ολοκλήρωση ενός έργου. Πρέπει εδώ να κατανοηθεί και να θεσμοθετηθεί ο ρόλος του μηχανικού είτε ως συμβούλου – μελετητή ή/και επιβλέποντος, είτε ως κατασκευαστή – εργολήπτη, είτε ως διευθυντή έργου. Και οι τρείς αυτές ειδικότητες είναι πολύ σημαντικές, με συγκεκριμένες ευθύνες τόσο για θέματα ποιότητας όσο και για θέματα ασφάλειας...
Διακριτοί πρέπει να είναι και οι ρόλοι μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων των μηχανικών τόσο σε επίπεδο μελετών όσο και σε επίπεδο κατασκευής και επίβλεψης. Δεν είναι δυνατόν το μεγαλύτερο μέρος οικοδομικών αδειών που εκδίδονται κάθε χρόνο να έχουν υπογραφεί μόνο από αρχιτέκτονα συμπεριλαμβανομένων των στατικών μελετών, είτε μόνο από πολιτικό μηχανικό που υπογράφει και αρχιτεκτονικές μελέτες.
Αντίστοιχα διακριτό πρέπει να είναι και το επαγγελματικό επιμελητήριο που εκπροσωπεί τις διαφορετικές ομάδες μηχανικών που ασχολούνται με τα έργα από διαφορετική μεριά: άλλο για τον μελετητή, άλλο για τον εργολήπτη, άλλο για τον διευθυντή έργου. Μόνον τότε και το κράτος θα αποκτήσει συμβούλους που θα μπορούν να το καθοδηγήσουν προς τις αντίστοιχες άρτιες λύσεις.
Σήμερα η κατάσταση που επικρατεί είναι θηριώδης. Το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος εκπροσωπεί το σύνολο της τεχνικής εγγράμματης κοινότητας χωρίς καμία διάκριση, ούτε καν μεταξύ δημοσίων υπαλλήλων μηχανικών, μελετητών, managers και εργοληπτικών μεγάλων και μικρών εταιρειών με αποτέλεσμα τα συμφέροντα του κλάδου με τα μεγαλύτερα κεφάλαια (δημόσια έργα) να “ταυτίζονται” με τα συμφέροντα της Ελληνικής Πολιτείας...»

Τα παραπάνω αφορούν βέβαια και τις άλλες κατηγορίες «μηχανικών» που δεν έχουν σχέση με την οικοδομή.

Συνοψίζοντας, πιστεύουμε ότι το πρώτο βήμα για κάθε ορθολογικοποίηση και άνοιγμα του επαγγέλματος, το πρώτο μέτρο είναι η διάσπαση του Επιμελητηρίου και η ταύτιση νέων επιμελητηρίων με τα πραγματικά επαγγέλματα. Το επάγγελμα του Μελετητή, το επάγγελμα του Εργολήπτη, Το επάγγελμα του Μηχανικού παραγωγής, κλπ. Τα επιμελητήρια που θα προκύψουν θα έχουν τη δυνατότητα να πιστοποιήσουν (εφάπαξ) και να πιστοποιούν (διαρκώς) τα μέλη τους, έτσι ώστε αυτά να μπορούν να εκτελούν την εργασία τους με προδιαγραφές και επαγγελματική δεοντολογία. Σήμερα δεν υπάρχει καμία πιστοποίηση και κανένας έλεγχος. Για να σας πω ένα πολύ τραβηγμένο αλλά υπαρκτό παράδειγμα, υπάρχουν ανάπηροι μηχανικοί οι οποίοι δεν μπορούν να μεταβούν σε εργοτάξιο, την υπογραφή των οποίων χρησιμοποιούν εργολάβοι (και τους αμείβουν αντίστοιχα), για επιβλέψεις έργων με μεγάλες παρανομίες. Αντίστοιχα και πολύ πιο συχνά συμβαίνει το ίδιο με μηχανικούς υπερήλικες (άνω των 75-80 χρόνων) οι οποίοι και αυτοί συμμετέχουν με το πτυχίο τους σε εργοληπτικές εταιρείες ενώ στην πράξη δεν δύναται ούτε καν να επισκεφθούν εργοτάξιο.

Έχει δημιουργηθεί επίσης και ένα θέμα με τις λεγόμενες ελάχιστες αμοιβές μελέτης και επίβλεψης ιδιωτικών έργων. Αυτό είναι ένα θέμα προς απελευθέρωση αλλά μάλλον κάπως καθυστερημένα! Οι περί ου ο λόγος αμοιβές είναι ανάξιες λόγου, περίπου στο 1/3 των αντιστοίχων ευρωπαίων μηχανικών. Μια συζήτηση περί αυτών θα είχε νόημα πριν από τρεις δεκαετίες που θεσπίστηκαν… Σήμερα, είναι απλώς μια γραφικότητα της πολιτικής. Ένα μελετητικό γραφείο που σέβεται τη δουλειά του χρειάζεται 3-4 φορές μεγαλύτερη αμοιβή από την ελάχιστη προβλεπόμενη προκειμένου να καλύψει τα έξοδά του.

Ο Χάρης Σαββίδης είναι μέλος της Διοικούσας επιτροπής της «Δράσης»

ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ

Αφορμή για τη δημοσίευση αυτή μου δόθηκε από την αθώα κίνηση να προμηθευτώ εισιτήρια για μια παράσταση του Μεγάρου Μουσικής. Μπαίνοντας στην ιστοσελίδα, βρέθηκα κατά λάθος στις σελίδες όπου αφελέστατα διαφημίζονται (ακόμα και σήμερα, μετά την προ πολλού ολοκλήρωσή τους) τα έργα που θα γίνονταν και που θα μετέτρεπαν ένα παρατημένο πάρκο (το πάρκο της ελευθερίας) σε όαση πρασίνου και περιπάτου για τους Αθηναίους κατοίκους του άστεως... Αφελέστατα παρατηρώ, γιατί τα έργα έγιναν μεν, το πράσινο το οποίο οικειοποιήθηκαν δεν το έδωσαν ποτέ πίσω στους Αθηναίους...

Γράφουν οι υποκρινόμενοι (τότε) προς τους αφελείς (ανέκαθεν) Αθηναίους:
"...Η πραγματοποίηση του εντυπωσιακού αυτού πολυ-πολιτισμικού χώρου θα συμπληρώσει τις εγκαταστάσεις του Μεγάρου Μουσικής, θα αναβαθμίσει την περιοχή του Πάρκου Ελευθερίας σ΄ έναν καταπράσινο περιβάλλοντα χώρο και θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που έχει χρόνια τώρα η Αθήνα...."

Το τι αναβάθμισε κρίνετέ το μόνοι σας:

Και ξανααντιγράφω από την αφελέστατη ιστοσελίδα:

"...Νέος πνεύμονας πρασίνου Νέος πνεύμονας πρασίνου, με τη δημιουργία πρωτότυπου πάρκου στο χώρο, με τρεχούμενα νερά και πολιτιστικές δράσεις για παιδιά, που θα είναι ανοιχτός όλη μέρα για όλους τους πολίτες. Ιδιαίτερα μέτρα θα ληφθούν για την προστασία και αναβάθμιση των υπόλοιπων λειτουργιών του πάρκου Ελευθερίας και ιδιαίτερα στους χώρους και τα μνημεία που αφορούν τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης..."

Τι να πει κανείς... Τα παιδιά όπως και οι μεγάλοι, αντιμετωπίζουν σήμερα ένα νεοκλασικής αρτ-ντεκώ εμπνεύσεως σιδερένιο φράχτη!!! Τα πάρκο που θα αναβάθμιζαν δεν το χαίρεται κανείς!

Οι επισκέπτες δεν μπορούν να μπουν μέσα... Οι υπάλληλοι του Μεγάρου δουλεύουν ωσάν τους τυφλοπόντικες.. υπογείως... Οι επισκέπτες του Μεγάρου, και αυτοί, διαβιούν υπογείως... Οι αρχιτέκτονες που δούλεψαν χρόνια ολόκληρα με μεγάλες ταλαιπωρίες δεν τολμούν ούτε να το υποστηρίζουν, ούτε να το προβάλουν ως έργο τους...

Ποιόν εξυπηρέτησε τελικά; Ο τελευταίος που θα μπορούσε να είναι ευτυχισμένος από το υπό εξέταση ανοσιούργημα έφυγε και αυτός από τη ζωή πριν προλάβει να χαρεί την ταρζανιά του... Γιατί περί αυτού πρόκειται...

Εμένα όμως, ως παλιός μαθητής στην περιοχή, όπου έχω συνδέσει όλες μου τις εφηβικές κοπάνες από το σχολείο με το πάρκο αυτό, με πονάει... και με πονάει γιατί τα παιδιά μου, θα βρουν ένα πάρκο λιγότερο όπως και τα παιδιά όλων των Αθηναίων, θα βρουν ένα πάρκο λιγότερο, ακόμα ένα παράδειγμα καταπατητή, ακόμα έναν που νόμισε και φέρθηκε "ως" κράτος εν κράτει...

HOTEL XENIA = ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Μιας και ξεκινά νέα κυβέρνηση και νέοι άνθρωποι φαίνεται να θέλουν να κυβερνήσουν αλλιώς. Δεν είναι και τόσο δύσκολο να κάνουν κάτι και σε ένα τομέα που υπάρχουν πρόθυμες ιδιωτικές επενδύσεις φτάνει κάποιος να θέσει τους κανόνες...
Τα Ξενία ως αντίληψη για την ανάπτυξη ενός τουρισμού όπως το κράτος του '60 τον πίστευε, είναι μοναδικού ενδιαφέροντος. Μοναδικού από πολιτική άποψη - πως η βούληση γίνεται πραγματικότητα - μοναδική και από καλλιτεχνική άποψη, πως σε ένα παρθένο έδαφος ο απόλυτος καθαρός αρχιτεκτονικός λόγος έχει πάντα τη θέση του.
Σήμερα, τα Ξενία αποτελούν κουφάρια, κάτι σαν παρατημένα γρανάζια μιας καλοστημένης παλιάς μηχανής. Η μηχανή σταμάτησε να δουλεύει αλλά υπάρχει. Προτείνω λοιπόν, στους νέους άρχοντες να δουν τη μηχανή αυτή ως αδιάσπαστο σύνολο. Να κάνουν το αντίθετο από αυτό που έκαναν οι προηγούμενοι άρχοντες (όπου έκοψαν τη μηχανή σε κομμάτια και προσπάθησαν να τη πουλήσουν) και να την αξιοποιήσουν ως σύνολο. Η πρόταση προς ένα στοχευμένο κοινό που ψάχνει την σύγχρονη ιστορία του τόπου τους είναι μοναδική! Εκδρομή σε όλη την περιφέρεια... όπου Ξενία και σταθμός, όπου σταθμός και ιστορία - ενδιαφέρον.
Με απόλυτο σεβασμό στα κτίρια, αφού αυτά είναι πια ή ιστορία, το εκτιθέμενο αντικείμενο, ο σκοπός της επίσκεψης... Ανακαίνιση χωρίς περιττές και ανούσιες φιοριτούρες, έτσι όπως τα απόλαυσαν οι μεγάλοι προσκεκλημένοι που έμειναν κατά καιρούς σε αυτά: βασιλείς, καλλιτέχνες, διάσημοι, όλοι έτοιμοι να ασκηθούν και να προσκυνήσουν την ιστορία του τόπου μας.
Φίλοι και εσείς νέοι άρχοντες δέστε το ως εθνικό χρέος, όχι γιατί είσαστε Έλληνες, αλλά γιατί έτυχε να γεννηθείτε και να φιλάτε σε αυτό τον τόπο΄, με όλη του την ιστορία. Γιατί και τα Ξενία είναι ιστορία μας...
Παρακάτω παραθέτω link για video πάνω σε αυτές τις ρυμαδιαζμένες σαρκοφάγους που κείτονται ανά την Ελλάδα!

http://www.youtube.com/watch?v=hx8FHOE1Ea4

http://www.youtube.com/watch?v=l2QBAL0St7Q

http://www.youtube.com/watch?v=kNiKoJfpV8U

http://www.youtube.com/watch?v=3ntnkgYd2l8

http://www.youtube.com/watch?v=8rcbd8n41n8

http://www.youtube.com/watch?v=0i7shPhitIU