Κλείνουμε σήμερα ένα χρόνο από την ίδρυση του πλέον αναμενόμενου και πολυπόθητου Υπουργείου της μεταπολίτευσης: του Υπουργείου περιβάλλοντος. Με την πρώτη του Υπουργό, Τίνα Μπιρμπίλη, το υπουργείο αυτό συγκέντρωσε τα βλέμματα όλων των φορέων που τόσα χρόνια θεωρούσαν πως η προστασία του περιβάλλοντος περνούσε αναγκαστικά από το διαχωρισμό του από την κατασκευή Δημοσίων Έργων.
Στα θετικά της ίδρυσης, η παρουσία μιας νέας Υπουργού με έντονη προσωπικότητα και της Ειδικής Γραμματέως Περιβάλλοντος κύριας Καραβασίλη της οποίας η ανιδιοτελής δράση όλα τα προηγούμενα χρόνια την ταύτισαν με το αντικείμενο το οποίο της ανατέθηκε.
Ένα χρόνο μετά, αναρωτιέμαι εάν δεν θα ήταν καλύτερα το όραμα ίδρυσης να είχε παραμείνει όραμα. Γιατί στην πράξη δυστυχώς βρισκόμαστε ακόμα στο απόλυτο μηδέν. Και αυτό θα ήταν πιο ελαφρύ εάν το παράπονο ήταν για αυτά που δεν έγιναν. Δυστυχώς όμως ατυχοί είναι αυτά που έγιναν.
Μια λίστα από θέματα γύρω από το περιβάλλον, τη χωροταξία και την ενέργεια αποδεικνύουν τα λεγόμενά μας.
1. Ο Ασωπός ποταμός. Βρίσκεται ακόμα στην ίδια άθλια κατάσταση που βρισκόταν και πριν ένα χρόνο. Κανένας από τους υπεύθυνους της ρύπανσης δεν έχει πληρώσει και κανένας δεν προβλέπεται να πληρώσει. Το ποτάμι (που εν τω μεταξύ επιθεωρήθηκε πολλαπλώς από άξια σώματα επιθεωρητών περιβάλλοντος) θα απορυπανθεί με ελληνικά ή ευρωπαϊκά κονδύλια (ανύπαρκτα ακόμα βεβαίως) και οι υπεύθυνοι της ρύπανσης ακόμα θα αναζητούνται…
2. Η νομιμοποίηση των Ημιυπαιθρίων. Μετά την πομπώδη άρνηση του ΠΑΣΟΚ να προσυπογράψει το νόμο Σουφλιά, το νέο υπουργείο προχώρησε στην σύνταξη και τελικά ψήφιση ενός νέου νόμου ο οποίος τακτοποίησε (sic) πολύ μεγαλύτερες και αισχρότερες παρανομίες. Για μεν τα σπίτια, το μέτρο (επρόκειτο για 10-15 τετρ. μέτρα ανά διαμέρισμα ή περίπου υπέρβαση του 20% της νόμιμης δόμησης) επεκτάθηκε σε Δώματα, σε πατάρια και σοφίτες, σε κλειστές πιλοτές, σε Υπόγεια (επιπλέον 40-50% της νόμιμης δόμησης). Για άλλα επαγγελματικά κτίρια, εκτός των παραπάνω, το μέτρο συμπεριέλαβε και Τεχνικούς Ορόφους Εγκαταστάσεων (για μια ιδιωτική κλινική 10000 τετρ. μέτρων αντιστοιχεί περίπου σε 1500 τετρ. μέτρα), πολλαπλούς υπόγειους ορόφους που από χώροι στάθμευσης έχουν μετατραπεί ή μετατρέπονται τώρα σε κύριους χώρους, ακόμα και αν με τον τρόπο αυτό τα κτίρια στερούνται παντελώς στάθμευσης. Αυτό ονομάστηκε τακτοποίηση και έφερε τα πάνω κάτω στην οικοδομή.
Για να καταλάβετε το μέγεθος της απάτης, εάν πάρετε μία κλινική από αυτές που συναντάμε στα βόρεια ή στα νότια προάστια και υπολογίσετε τι αξίας οικόπεδο θα χρειάζονταν για να κτιστούν κανονικά τα νομιμοποιημένα υπόγεια (3.000, 5.000 τετρ. μέτρα κλπ.) που μετατρέπονται σε κύριους χώρους θα εκπλαγείτε. Επιφάνειες για τις οποίες θα έπρεπε να αγοραστούν οικόπεδα αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ ( για 1000 τετρ. μέτρα στο Μαρούσι θα έπρεπε να αναζητηθεί οικόπεδο 1500 τετρ. μέτρων αξίας τουλάχιστον 3-4.000.000 ευρώ)νομιμοποιούνται με λίγες χιλιάδες ή εκατοντάδες ευρώ (250.000 ευρώ για 1000 τετρ. μέτρα)… Το περιβάλλον, με την εντατικοποίηση της χρήσης του κτιρίου που συνεπάγεται πήγε πολύ απλά περίπατο…
3. Τα μεγάλα έργα της πρωτεύουσας και τις συμπρωτεύουσας. Εδώ πρόκειται για πραγματικές ασυναρτησίες. Οι επεκτάσεις του μετρό της Αθήνας και η κατασκευή του μετρό στη Θεσσαλονίκη μετρούν ήδη δυο χρόνια καθυστέρησης. Το τραμ πάει από το κακό στο χειρότερο, το κέντρο της Αθήνας έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Αντί αυτού; Μέγας ποδηλατό-δρομος Κηφισιά – Φάληρο – Γλυφάδα, μονοδρόμηση Πατησίων – Αχαρνών, πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου, Τραμ παντού…
4. Η κατάσταση των κτιρίων του κέντρου απαξιώνει πλήρως ολόκληρες συνοικίες (βλέπε Μεταξουργείο, Ομόνοια, κλπ.)… Για τα κτίρια, παρόλη την έλλειψη νόμου υποχρεωτικής συντήρησης που θα τα καθιστούσε τουλάχιστον βιώσιμα, θεσπίζονται κίνητρα για την ενεργειακή τους αναβάθμιση…
5. Μεγάλα κτίρια που κατασκευάστηκαν για τη μεταφορά υπουργείων και που θα επέφερε άμεσα τεράστιες οικονομίες λειτουργικών εξόδων είναι ακόμα άδεια (Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Εργασίας) με τελείως ευτελής και ανόητες δικαιολογίες.
6. Ο προγραμματισμός για τις επεκτάσεις της Αττικής οδού που θα έδινε μια ακόμα ανάσα στην κυκλοφορία από και προς το κέντρο πάει όλο και πιο πίσω…
Το χειρότερο όμως όλων. Καμία ουσιαστική μελέτη γύρω από αυτά που ανακοινώνονται. Εξαγγελίες σαν αυτή για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου ή την μονοδρόμηση Πατησίων-Αχαρνών θα περίμενε κανείς να είναι πολύ μελετημένες. Απεναντίας… πρόκειται για σχεδιασμούς που μετράνε 10ετίες και οι μελέτες τους παραμένουν ανύπαρκτες. Όλα αυτά είναι δείγματα του ιδίου και απαράλλαχτου κράτους που τόσα χρόνια μάθαμε να αναγνωρίζουμε, όχι από τις αρετές του αλλά από τις διαστροφές του και την αθλιότητά του. Αυτό ήταν το Υπουργείο που οραματισθήκαμε; Καλύτερα να έμενε στο όνειρο και τη φαντασία…
Χάρης Σαββίδης, αρχιτέκτων δ।p.l.g.
Εικονογράφιση Στέφανος Σαββίδης
Δεν είναι πρώτη φορά που στην Ελλάδα θέματα ουσίας υποβαθμίζονται και αναλώνεται η πολιτική συζήτηση σε μια ατέλειωτη συζήτηση περί αισθητικής και στυλ!
Το ίδιο συμβαίνει δυστυχώς και με τη διαμόρφωση της πλατείας ομονοίας. Η πλατεία αυτή έχει περάσει διάφορες φάσεις ενώ φαίνεται πως το καθοριστικό κάθε φορά γεγονός στην ιστορία της έχει να κάνει με τη συγκοινωνιακή της υπόσταση, την εξυπηρέτηση δηλαδή των περαστικών που περνούν όλο το εικοσιτετράωρο από το σταθμό της. ΗΣΑΠ και Μετρό διέρχονται της πλατείας και μεταφέρουν χιλιάδες αθηναίους καθημερινά. 
Παραθέτοντας μια σειρά εικόνων, από τις προπολεμικές καμινάδες δωρικού ρυθμού, στο σιντριβάνι του Ζογγολόπουλου, μετά στο δρομέα του Έβερτ και σήμερα πάλι, μετά τη διέλευση του μετρό, στο τσιχλο-πλακόστρωτο (=πλάκες πεζοδρομίου στολισμένες με χιλιάδες τσίχλες) της Μπακογιάννη, καταλαβαίνουμε βεβαίως πως δεν είναι ούτε το πράσινο που μας λείπει, ούτε ο περίπατος, ούτε η κακή μας και η ψυχρή μας μέρα! Εκείνο που μας λείπει είναι επιστημονική τεκμηρίωση. 
Κάτω από την πλατεία, υπάρχει ένας χαμηλοτάβανος χώρος (που με το ζόρι αναπνέεις) στον οποίο καθημερινά, σε όλες τις ώρες της μέρας, περπατά ή και τρέχει εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, πολλοί περισσότεροι από αυτούς που ακριβώς από πάνω λιάζονται εν μέσω τροχοφόρων, τις μέρες που έχει καλό καιρό… 
Άρα προς τι το μίσος; Το πρώτιστο θέμα που θα είχε να λύσει κάθε αρχιτέκτονας που σέβεται τον εαυτό του θα ήταν να βρεθεί ικανός χώρος με ικανό ύψος και αερισμό για τους ταλαίπωρους αρουραίους του υπογείου! Μήπως λοιπόν εδώ βρίσκεται και η λύση του προβλήματος; Μήπως δηλαδή παρά να ασχολούμαστε με την αισθητική της πλατείας εν μέσω τροχοφόρων δεν έχουμε παρά να ανατινάξουμε την πλατεία και να αφήσουμε τους χιλιάδες κατάκοπους «αρουραίους» να πάρουν αέρα; Και εν μέσω βιοκλιματικής εφορείας να κατασκευάσουμε μία πρωτοποριακή καθ’ όλα πράσινη αλλά και διάτρητη στέγη για τον μεγαλύτερο σταθμό τρένου της χώρας;
