Δημόσιος χώρος μιας πόλης είναι αυτός που προσδιορίζεται από τα εξωτερικά όρια της πόλης και τα όρια των ιδιωτικών (ή και κρατικών) ιδιοκτησιών μέσα σε αυτή. Ο δρόμος από πρόσοψη σε πρόσοψη (πεζοδρόμια και οδόστρωμα), μια πλατεία με τα πλακόστρωτα, τους κήπους, τα προκήπια και τους χώρους εναπόθεσης τραπεζο-καθισμάτων, μια πλαζ και όλος ο αιγιαλός που είναι μέσα στα όρια ενός δήμου είναι και αυτά δημόσιος χώρος. Ο τόπος αυτός, αν και δεν περιγράφεται σε κάποιο συμβόλαιο ιδιοκτησίας (δεν υπάρχει δηλαδή ιδιοκτήτης με την νομική έννοια του όρου), αποτελεί τον γεωμετρικό τόπο (το πεδίο) δράσης και ευθύνης του Δήμου προς όφελος των πολιτών του.
Σήμερα ο Δημόσιος Χώρος παρουσιάζει μία εικόνα εξαθλίωσης που οφείλεται αποκλειστικά στην μη ύπαρξη υπεύθυνου φορέα συνολικής διαχείρισης του. Η εξαθλίωση έχει απλώς συνένοχους, δεν έχει κατονομασμένους ένοχους. Και αυτό προκαλεί.
Εάν χωρίσουμε και εστιάσουμε σε μία «φέτα» δρόμου, μπορούμε να διακρίνουμε τις δράσεις πολλών φορέων και ιδιωτών।
Στο πεζοδρόμιο:
Εμπόδια για προσωπική χρήση ή κράτηση θέσης αυτοκινήτου, καταπάτηση χώρου από περίπτερα ή άλλα καταστήματα, τοποθέτηση πινακίδων, εμποδίων για παρκάρισμα, σκουπιδοτενεκέδων, φωτιστικών, φαναριών κίνησης, αφισών, στάσεων λεωφορείων, στύλων στήριξης κατασκευών, στήριξης ηλεκτροκίνησης τρόλεϊ και τελευταία τραμ, άτακτη και κακοκουρεμένη φύτευση (πόσο δύσκολο να σκεφτεί κάποιος αρμόδιος ότι τα δέντρα μέσα στην πόλη τα «σταυρώνουμε» πάνω από τα κεφάλια των πεζών), βουλωμένες υδρορροές, κλπ।
Στο δρόμο:
Νησίδες χωρίς ενιαίο ύψος ή μορφή ή διαβάσεις πεζών με ομοιόμορφο σημείο καθόδου ή αναμονής, άσφαλτος σε αθλία κατάσταση επικίνδυνη για τη διάβαση πεζών, άναρχη στάθμευση ακόμα και σε δρόμους υψηλής κυκλοφορίας, κατασκευή στάσεων λεωφορείων πάνω στο οδόστρωμα από υλικά χωρίς τις απαραίτητες ιδιότητες για βαριά χρήση με αποτέλεσμα να είναι επικίνδυνες για τους περαστικούς, κλπ। κλπ.
Κάτω από το δρόμο:
Δίκτυα παντός τύπου χωρίς κανένα γενικό σχεδιασμό και χωρίς πρόνοια για την κατάσταση της επιφάνειας πεζοδρομίου και οδοστρώματος μετά την κατασκευή τους, βουλωμένα φρεάτια ομβρίων που κάθε χρόνο ψάχνουμε να βρούμε τον αρμόδιο για να τα καθαρίσει, βουλωμένοι υπόνομοι με ταλαιπωρημένα καπάκια, ταλαιπωρημένα κράσπεδα από παντός είδους δίκτυα και εγκαταστάσεις….
Πάνω από το δρόμο:
Κλιματιστικά απλωμένα που στάζουν δίκην μπουγάδας νοικοκυράς, φωτιστικά, άλλοτε αναρτημένα από συρματόσχοινα από τις προσόψεις ιδιωτικών κτιρίων (!!) και άλλοτε σε στύλους πακτωμένους στα πεζοδρόμια και ρημαγμένους τις περισσότερες φορές είτε από αφισοκόλληση είτε από παλιά τρακαρίσματα αλλά που ποτέ δεν αποκαταστάθηκαν από τους φταίχτες (Δυστυχώς στην Ελλάδα οι ασφαλιστικοί οργανισμοί των τροχοφόρων δεν αποζημιώνουν και το Δημόσιο για ζημιές επί του δρόμου ή του εξοπλισμού των πεζοδρομίων)…
Ζητάμε λοιπόν, η διαχείριση όλης αυτής της ασέλγειας φορέων και ιδιωτών επί του δημοσίου χώρου να περιέλθει σε εντεταλμένα νομικά πρόσωπα από το Δήμο.
Το σενάριο είναι απλό. Ο Δήμος μοιράζει τον Δημόσιο χώρο που βρίσκεται μέσα στα όριά του με κάποιο τρόπο (πχ. ανά 150 μέτρα οδού, ανά τρία τετραγωνικά οικοδομικά τετράγωνα, ανά οδό, κλπ.) σε εταιρείες (ιδιωτικές ή δημόσιες ή ΜΚΟ ή αστικές εταιρείες πολιτών) οι οποίες θα έχουν την εξής εργασία:
1. Τοπογράφηση του Δημόσιου χώρου που τους ανατίθεται στην κάθε του λεπτομέρεια, πάνω από το έδαφος και κάτω από αυτό. Είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα ενός εθνικού κτηματολογίου στο οποίο η κάθε εταιρεία που παρεμβαίνει στο δημόσιο χώρο θα πρέπει να αναφέρεται και στο τέλος να παραδίδει σχέδια αναθεώρησής του.
2. Μελέτη των εργασιών αποκατάστασης του συνόλου του χώρου και προϋπολογισμός των εργασιών αυτών (αποκατάσταση κρασπέδων, οδοστρώματος, πλακόστρωτων, φύτευσης, αγωγών ομβρίων, υδρορροών κτιρίων, φωτισμού, αστικών «επίπλων» (άκυρης μετάφραση δυστυχώς του γαλλικού όρου furniture urbaine), κάδων απορριμμάτων και ανακυκλωμένων αντικειμένων, κλπ.
3. Επιστασία και διευκόλυνση των υπηρεσιών του Δήμου ή των ιδιωτικών φορέων που ενεργούν σε διαρκή βάση μέσα στα όρια αρμοδιότητάς της (υπηρεσία καθαριότητας, υπηρεσίες πρασίνου, κλπ.)
4. Επιβολή προστίμων ή συγκέντρωση προστίμων για τη μη τήρηση του σχεδίου και των προδιαγραφών του δημοσίου χώρου από οποιονδήποτε (ΔΕΚΟ, τηλεπικοινωνιακοί φορείς, ιδιώτες, ταχυδρομεία, περίπτερα, εμπορικά καταστήματα, κλπ.)
Για όλα τα παραπάνω οι εταιρείες αυτές πρέπει να έχουν έσοδα. Τα έσοδα αυτά θα προέλθουν. Από την αποζημίωση της κατάληψης χώρου από όλους τους ενδιαφερόμενους. Οι ΔΕΚΟ προκειμένου να διατηρούν δίκτυο εντός του χώρου αυτού, οι καταστηματάρχες, προκειμένου να καταλαμβάνουν χώρο πεζοδρομίου ή άλλο, οι συγκοινωνίες προκειμένου να εγκαθιστούν (κερδίζοντας πολλές φορές και από διαφημίσεις) στάσεις ΜΜΜ, όλοι δηλαδή αυτοί που έχουν κάθε λόγο να πουλούν με τη σειρά τους τις υπηρεσίες που προέρχονται από κατάληψη δημόσιου χώρου.
Θα είναι ένα μέτρο αυτοχρηματοδοτούμενο, μπορεί να εφαρμοστεί από σήμερα και δεν απαιτεί ούτε ένα κρατικό ευρώ.
Τέλος θα δείξει περίτρανα ποιος δεν θέλει το νοικοκύρεμα αυτό. Υπουργεία, Δήμος, Εμπορικοί σύλλογοι, όλοι θα πρέπει να διαθέσουν μέρος της εξουσίας τους προκειμένου κάποιος να βάλει τάξη στην εικόνα και τη λειτουργία της πόλης.
